123
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

سختی‌ها را افزایش داد؟ فشار روانی در این موقعیت، عوامل گوناگوني دارد که باید آنها را برطرف کرد. در متون دینی برای این امر از روش‌هایی استفاده شده که هر کدام مربوط به بُعد خاصی‌اند. در ادامه به این موارد می‌پردازیم.

الف. تصحیح الگوی انتظار از دنیا

از امور مهم در این زمینه، الگوی انتظار از دنیای افراد مستعد یا مبتلا به اعتیاد است. معمولاً این دست افراد، انتظار جهان بدون درد و رنج دارند. از آن جا که راحتی و فقدان رنج، یک وضعیت مطلوب است، و انسان نیز موجودی راحت‌طلب است، ما زندگی دنیا را بدون درد و رنج می‌خواهیم و انتظار داریم که جز خوشی و راحتی، هیچ نبینیم. این در حالی است که سختی، یکی از واقعیت‌های زندگی و از ضرورت‌های رشد و تکامل انسان است. واقعيت، اين است كه دنيا محلّ سختي‏ها و بلاهاست. مبتني بر اين حقيقت، واقعيت ديگري شكل مي‌گيرد و آن، «اجتناب‌ناپذيريِ سختي‌ها»ست. واقعيت، اين است كه سختي‏ها اجتناب‌ناپذيرند. اين را بايد به عنوان يك واقعيت پذيرفت. انكار ما چيزي را تغيير نخواهد داد. دنيا ويژگي‏هايي دارد كه بر اساس حكمت و مصلحت الهي تنظيم شده و خير و صلاح انسان نيز در آن است. كاري كه بايد انجام دهيم اين است كه شكل واقعي دنيا را بشناسيم و بپذيريم. انتظار زندگي بدون سختي، انتظاري غير واقعي است؛ سختي‏ها جزئي از زندگي ما هستند و انكار ما چيزي را تغيير نمي‏دهد. بنا بر اين بايد انتظاري واقع‌گرايانه داشت. شناخت اين واقعيت، موجب تنظيم انتظار از زندگي مي‌شود و با پذیرش «جهانی با رنج متناوب»، فشار روانی دوران ناخوشایند را تحمّل‌پذیر می‌سازد و بخشي از رضامندي را به وجود مي‌آورد و در نتیجه، زمینة گرایش به اعتیاد را کاهش می‌دهد.
شخصي از گرفتاري خود به امام صادق‏ علیه السلام پناه مي‏بَرَد. امام علیه السلام، وي را به صبر دعوت مي‏كند و پس از مدّتي سكوت، به وي مي‏فرمايد: «از زندان كوفه برايم بگو كه چگونه جايي است؟». وي گفت: تنگ و متعفّن با زندانباناني در بدترين حال! امام علیه السلام به وي فرمود:


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
122

صبر بي‌نياز باشد. برخي از مفاهيم اخلاقي مثل عفّت يا حلم، قلمروي خاص و محدود دارند؛ امّا صبر، از مفاهيمي است که قلمروي عام دارد و در همة لحظات زندگي، مورد نياز است. اساساً زندگي در هيچ رده‌اي بدون صبر امکان‌پذير نيست؛ چون زندگی همواره با سختی و ناملایمت همراه است. شايد به همين جهت باشد که در احاديث از صبر، با عنوان «سرِ ايمان» ياد شده است. امام صادق علیه السلام مي‌فرمايد: الصبرُ رأسُ الايمانِ.۱
همچنين ايشان در کلام ديگري مي‌فرمايد:
الصبرُ مِن الايمانِ بِمنزلةِ الرأسِ مِن الجَسَدِ، فإذا ذَهَبَ الرأسُ ذَهَبَ الجَسَدُ، کذلِک إذا ذَهَبَ الصبرُ ذَهَبَ الايمانَُ.۲
و در کلام ديگري، به جاي ايمان، کلمه «امور» آمده که در جاي خود قابل تأمل است:
الصبرُ في الأمورِِبمَنزِلَةِ الرأسِ مِن الجسدِ، فإذا فارِقُ الرأسُ الجسدَ، فَسَدَ الجَسدُ، وإذا فارِقَ الصبرُ الأمورَ، فَسَدَتِ الأُمورُ.۳
مجموع اين احاديث به خوبي نقش صبر را در زندگي نشان مي‌دهند. ايمان در خلأ وجود ندارد؛ بلکه در متن زندگي تجلّي مي‌يابد. لذا اگر صبر وجود نداشته باشد، انسان در زندگي، به کارهايي دست مي‌زند که با ايمان ناسازگار است و در نتيجه، هم ايمان از دست مي‌رود و هم کارها سامان نمي‌يابند. آنچه مهم است این که اگر صبر و مقاومت در برابر سختی‌ها و گرفتاری‌ها وجود داشته باشد، زمینه‌ای برای گرایش به اعتیاد به وجود نمی‌آید. در حقیقت، صبر و شکیبایی، الگوی درست رويارويي با سختی‌ها و فشارهای روانی، در برابر الگوی استفاده از مواد مخدّر است.

۳. عوامل شکیبایی

از مسائل مهم در پیشگیری از اعتیاد، این است که: چگونه می‌توان توان مقاومت در برابر

1.. الکافي، ج۲، ص۸۷.

2.. همان‌جا.

3.. همان، ص۹۰، ح۹.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16444
صفحه از 245
پرینت  ارسال به