97
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

بى‌نياز گرديد!
بنا بر اين، اگر كسي به دنبال غنا و بي‌نيازي است، بايد آن را در قناعت بجويد،۱ نه فراواني مال. اگر كسي به قناعت دست يابد، به غنا دست يافته است.۲ به همين جهت، شخص قانع، از مردم بي‏نياز است۳ و به بي‏نيازي واقعي دست مي‏يابد.۴ از اين رو، اگر كسي به حالت بسندگي دروني برسد، كمترين برخورداريِ بيروني از دنيا، براي او كافي است، و اگر كسي از اين حالت محروم باشد، هيچ چيز در دنيا براي او كافي نيست. اين يكي از مسائل مهم در اين بحث است. امام علي علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:
من رضي من الدنيا بما يجزيه، كان أيسر ما فيها يكفيه. ومن لم يرض من الدنيا بما يجزيه لم يكن فيها شي‏ء يكفيه.۵
هر كس به آنچه از دنيا كه كفايتش كند، راضى شود، كمترين بهرة دنيا براى او بس است؛ و آن كس كه به آنچه از دنيا كه كفايتش كند، راضى نشود، هيچ چيزِ دنيا براي وى كفايت نمي‌كند.
ثانياً شخص قانع، سبك‏بار زندگي خواهد كرد. امام صادق‏ علیه السلام مي‌فرمايد:
مكتوب في التوراة: ابن آدم!... من رضي باليسير من الحلال خفت مؤنته.۶
در تورات نوشته شده است: اي فرزند آدم... كسي كه به اندكِ حلال راضي باشد، بار او سبك خواهد بود.
ثالثاً شخص قانع، هرگز نسبت به آنچه ندارد، اندوهگين نمي‏شود. امام علي‏ علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:

1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: كُن قَنِعا تَكُن مِن أغنَى النّاسِ.
(تاريخ مدينة دمشق، ج٦٧، ص ٣٣٦. نیز، ر. ک: غررالحکم، ح ٤٠٥٧؛ عيون الحکم والمواعظ، ص١٣٤ ح ٣٠٣٧).

2.. امام علي علیه السلام: إنَّكُم إن قَنِعتُم حُزتُمُ الغَناءَ، وخَفَّت عَلَيكُم مُؤَنُ الدُّنيا
(غرر الحکم، ح ٣٨٤٧؛ عيون الحکم والمواعظ، ص ١٧٥، ح ٣٦٣٣).

3.. امام علي‏ علیه السلام: من قنع برزق الله استغني عن الخلق
(غرر الحکم، ح‏۹۰۵۷؛ عيون الحکم والمواعظ، ص ۴۴۹).

4.. امام علي‏ علیه السلام: ارض من الرزق بما قسم لك تعش غنياً
(غرر الحکم، ح‏۹۲۱۸. نيز، ‌ر. ك: عيون الحکم والمواعظ، ص‏۷۵).

5.. الکافي، ج‏۲، ص‏۱۴۰، ح‏۱۱؛ کتاب من لايحضره الفقيه، ج‏۴، ص‏۴۱۸، ح‏۵۹۱۰.

6.. الکافي، ص‏۱۳۸، ح‏۴؛ تحف العقول، ص‏۳۷۷.


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
96

مهم‌ترين كاركرد و تأثير دروني قناعت، احساس بي‌نيازي است. بر اساس روايات، قناعت، ماية بركت۱ و مالي پايان‌ناپذير است.۲ ثمرة قناعت، بي‌نيازي است.۳ به همين جهت امام علي علیه السلام مي‌فرمايد:
لا مالَ أذهَبُ بِالفاقَةِ مِنَ الرِّضا بِالقَناعَةِ، ولا كَنزَ أغنى مِنَ القُنوعِ، ومَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الرّاحَةَ وتَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ.۴
هيچ مالى به اندازة قناعت رضايتمندانه، فقر را نمى‌زدايد و هيچ گنجى ارزشمندتر از قناعت نيست. هر كس به قدر كفايت بسنده كند، به آسودگى سامان مي‌يابد و در فراخى رفاه، جاى مي‌گيرد.
در روايت ديگري تصريح مي‌كند كه هيچ ثروتي به اندازة راضي بودن از روزي، احساس فقر و نيازمندي انسان را از ميان نمي‏بَرَد:
لا مال أذهب للفاقة من الرضا بالقوت.۵
هيچ مالي به اندازة راضي بودن از روزي، فقر را از ميان نمي‏بَرَد.
در اين روايت امام علي علیه السلام تصريح مي‌كند كاري كه از قناعت برمي‌آيد، از مال برنمي‌آيد؛ زيرا ـ همان گونه كه گذشت ـ آنچه مهم است، بر طرف كردن احساس فقر است و اين به وسيلة قناعت به دست مي‌آيد، نه مال. اين يك قانون است كه غنا در قناعت است. امام علي علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:
طَلَبتُ الغِنى فَما وَجَدتُ إلاّ بِالقَناعَةِ؛ عَلَيكُم بِالقَناعَةِ تَستَغنوا.۶
توانگرى را جستم و آن را جز در قناعت نيافتم؛ بر شما باد قناعت، تا

1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: القَناعَةُ بَرَكَةٌ.
(قرب الأسناد، ص١٦٠).

2.. عنه صلی الله علیه وآله: القَناعَةُ بَحرُ مالٍ لا يَنفَدُ
(جامع الأخبار، ص ١٠٦). عنه صلی الله علیه وآله: عَلَيكُم بِالقَناعَةِ؛ فَإِنَّ القَناعَةَ مالٌ لا يَنفَدُ ( المعجم الأوسط ، ج٧، ص٨٤، ح ٦٩٢٢).

3.. امام زين العابدين علیه السلام: الغنى في القناعة
(اعلام الدين،‌ ص٢٩٩. نيز،‌ ر. ک: غرر الحکم، ح ۲۲، ۴۶۹، ٤٥٩٩، ۶۸۷۴ و ۹۱۲۸؛ عيون الحکم والمواعظ، ص ٣٠، ح ٤٦٩ و ص ٣٥، ح ٦٨٣ و ص ٢٠٨، ح ٤١٧٩).

4.. الکافي، ج٨، ص ١٩، ح ٤؛ نهج البلاغه، حكمت ٣٧١؛ کتاب من لايحضره الفقیه، ‌ج ٤، ص ٣٨٥، ح ٥٨٣٤؛ بحار الأنوار، ج٧٧، ص ٢٣٨، ح ١ و ص ٢٨١، ح ١.

5.. کتاب من لایحضره الفقیه، ج‏۴، ص‏۳۸۵، ح‏۵۸۳۴؛ نهج البلاغه، حكمت ۳۷۱؛ وسائل الشيعه، ج‏۱۶، ص‏۱۸.

6.. جامع الأخبار، ص٣٤١، ح ٩٥٠؛ بحار الأنوار، ج٦٩، ص ٣٩٩، ح ٩١.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16802
صفحه از 245
پرینت  ارسال به