55
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

تمرکز داشتیم که چگونه می‌توان فلسفة لذّت‌ را از بین برد. اکنون بحث در این است که به جای آن، چگونه می‌توان فلسفة خیر را به وجود آورد؟ برای این منظور، چند راه وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

يک. ایمان به تقدیر

پیش‌تر گفتیم که زندگی، دو روی خوشایند و ناخوشایند دارد و هر کدام از این دو، به نوعی در گرایش به اعتیاد نقش دارند؛ امّا این که حوادث زندگی از کجا دستور می‌گیرند و به دست چه کسی مدیریت می‌شوند و به چه منبعی باید آنها را اِسناد داد، مسئله‌ای است که نقش تعیین کننده‌ای در شکل‌گیری واکنش ما به خوشایند و ناخوشایند زندگی دارد. پاسخ درست می‌تواند مانع واکنش‌های منفی شود و از بروز رفتارهای نادرست پیشگیری کند. این همان چیزی است که از آن، با عنوان «سبک اِسنادی» یاد می‌شود. سبک اِسنادی این گونه افراد در بارة حوادث زندگی،۱ موضوعی است که می-تواند مورد بررسی تجربی قرار گیرد. از اشکالات افراد مستعد و مبتلا به اعتیاد آن است که در بارة منشأ حوادث تلخ و شیرین زندگی، برداشت درستی ندارند. از این رو، نخستین گام آن است که فرد بداند همه چیز به تقدیر خداوند متعال است. تقدیر زندگی، کار خداوند متعال است و به همین جهت، او را «مقدِّر» نیز می‌نامند. مُقدِّر، كسى است كه مقدار و نهايت چيزى را كه اراده كرده، معيّن مى‌كند.۲
در احاديث، تقدير، يكى از مراحل آفرينش موجودات به شمار مى‌آيد كه پس از مشيّت و اراده و قبل از قضاست: «چيزى موجود نمى‌شود، مگر آن كه خدا بخواهد و اراده كند و

1.. مراد از حوادث تلخ و شیرین زندگی، آن دسته از اموری است که ریشه در سنّت امتحان و ابتلای الهی قرار دارد، نه اموری که به خاطر اشتباهات افراد به وجود می‌آیند.

2.. صفت «مُقدِّر (اندازه گذارنده)»، اسم فاعل از «قَدَّرَ، يُقَدِّرُ»، از ريشة «قدر» است كه بر اندازه و حقيقت و نهايت هر چيزي، دلالت مى‌كند (معجم مقاييس اللغة،ج ٥، ص ٦٢؛ الصحاح، ج ٢، ص ٧٨٦).

درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
54

(سرمستي) از يك طرف، و بي‌تابي از طرف ديگر؛ و همان گونه که پیشتر بارها گفته شد، این هر دو موقعیت می‌تواند زمینة گرایش به اعتیاد باشد. طبق اين روايات، ياد مرگ، پديده‌ای است كه در هر دو موقعيت متضاد، كاركرد دارد و پيامدهاي آنها را تعديل مي‌كند.۱ بر همین اساس، یکی از اقدامات اساسی برای پیشگیری از اعتیاد، استفاده از روش «مرگ‌یادی» است.
مربیان، روحانیان، مشاوران و تمام کسانی که با افراد معتاد یا در معرض اعتیاد رو به رو هستند، می‌توانند یاد مرگ را در مخاطبان به وجود آورند. با این کار، هم طغیان و سرکشی دوران خوشی مهار می‌شود و هم غم و بی‌تابی دوران ناخوشی؛ مهار این دو نیز زمینة گرایش به اعتیاد را کاهش می‌دهد. در این زمینه، آیات و روایات فراواني وجود دارد که می‌توان با تکیه بر آنها این کار را انجام داد.۲ همچنین با تهیة ابزار لازم برای این امر می‌توان هم میزان تأثیر این عنصر را در گرایش به اعتیاد سنجید و هم افراد مستعد را پیش‌بینی کرد.

ج. ايجاد و تقويت فلسفة خير

پس از آن که معلوم شد فلسفة اسلام، مبتنی بر خیر است و این فلسفه، نقش مهمّي در پیشگیری از گرایش به اعتیاد دارد، مسئلة بعدی، این است که چگونه می‌توان این فلسفه را به وجود آورد؟ از اشکالات مهم افراد مستعد یا مبتلا به اعتیاد، پاسخ غلط به این پرسش‌هاست که: تلخ و شیرین زندگی برای چیست؟ و چرا زندگی بین خوشی و ناخوشی در نوسان است؟ و این کار به دست چه کسی صورت می‌پذیرد؟ پاسخ درست به این پرسش‌ها و رسیدن به یک منطق استوار در این باره می‌تواند از اعتیادی که ریشه در پاسخ‌های غلط و منطق نااستوار دارند، پیشگیری کند. تا این‌جا در مباحث پیشین، بر این

1.. الگوی اسلامی شادکامی.

2.. البته تبدیل این به یک روش کلینیکی، نیازمند پژوهش‌ها و تحقیقات بیشتر است که امیدواریم با همّت سازمان بهزیستی و یا مراکز آموزش عالی مرتبط، صورت گیرد.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16792
صفحه از 245
پرینت  ارسال به