لذّت‌ در زندگی خوب و سعادتمند ندارد. با اين که اسلام، رنج را با زندگی خوب در تضاد نمي‌داند، بلکه آن را جزئی از زندگی خوب به شمار می‌آورد، امّا با این حال، رویکرد مبتنی بر رنج و محنت نیز ندارد. در آموزه‌های اسلامی، حتّي کسانی که بدون داشتن بلا و مصیبت، درخواست صبر و بردباری داشته‌اند، نکوهش شده‌اند. معاذ بن جبل مي‌گوید: روزی همراه پيامبر خدا صلی الله علیه وآله بودم که به مردی مراجعه کردند که دعا مي‌کرد و از خدا صبر می‌خواست. پيامبر صلی الله علیه وآله به وی فرمود: «داری بلا را درخواست می‌کنی! عافیت را بخواه».^۱
در جریان مشابهی، امام زین العابدین علیه السلام به کسی که صبر درخواست می-کرد، فرمود: «بلا درخواست کردی! بگو: خدایا! سلامتي و شکر بر سلامتي را از تو می-خواهم».^۲
همچنین اسلام با پدیدة رهبانیّت و سیاحت نیز مخالفت کرده است. با ظهور اسلام در سرزمین جاهلیت و ورود دین به صحنه زندگی مردم، الگوی جدیدی از دینداری شکل گرفت که ایمان را به معنای پرهیز از هرگونه لذّت‌ می‌دانست و لذّت‌جویی را نقصی در دین و ایمان به شمار می‌آورد. همین تفکّر سبب شد که از هرگونه لذّت‌، مانند: خوراک و پوشاک خوب، بوی خوش و همچنین لذّت‌ زناشویی خودداری کنند و انواع سختی‌ها را به جان بخرند؛ امّا اسلام، به شدّت با این الگوی ترک لذّت‌ مخالفت کرد. عبداللّه‏ بن عمرو بن عاص نقل می‌كند كه پدرم، زنى از قریش را به همسرى من در آورد. چون بر من در آمد، چندان سرگرم عبادت ـ از روزه و نماز ـ بودم كه به او اعتنا نمى‏كردم. عمر و بن عاص، به دیدن عروسش آمد و نزد او رفت و گفت: شوهرت را چگونه یافتى؟ همسرم گفت: بهترین مرد است (یا همانند بهترین شوهر است)؛ آغوش براى ما نگشوده، و بسترى برایمان نمى‏شناسد! پدرم، به من رو كرد و شروع كرد به نكوهش كردن و زخم زبان زدن

به مرور زمان، کاستی‌های لذّت‌‌گرایی ‌مشخّص شد و مشاهدات و مطالعات تجربی نشان داد که لذّت‌‌گرایی نمی‌تواند شادکامی و سعادتمندی را به ارمغان آوَرَد و به همین جهت، آرام آرام مخالفت‌ها با این رویکرد شکل گرفت. دكتر اديت ويكوف جولسون، استاد روان‏شناسي دانشگاه جورجيا در اين باره مي‏گويد: «فلسفة كنوني ما در بارة بهداشت روان، بر اين پايه استوار است كه مردم بايد شاد و خوش‏حال زندگي كنند و غم و اندوه، نشانة ناسازگاري و عدم انطباق با زندگي است. اين اعتقاد و نظام ارزش‏ها بايد خود را در برابر كساني كه درد و رنجي اجتناب‏ناپذير دارند، مسئول بداند؛ زيرا اين شيوة انديشه، موجب مي‏شود كه افراد دردمند، به خاطر اين‏كه شاد نيستند، اندوهناك‏تر نيز بشوند».^۱
این حقیقت، موجب شکلگیری رویکرد دوم شد. بر اساس نظر يورگنسن و نفستاد،^۲ آلان کار و ساير روان‌شناسان مثبت‌گرا، رویکرد دوم در نگاه به زندگي خوب و شادكامي، رويكرد سعادت‌گرا^۳ است. آلان کار، معتقد است که سنّت سعادت‌گرا، شادماني و زندگي خوب را براساس دستيابي به توان بالقوّة کامل فرد، تعريف مي‌کند. ^۴ این رویکرد نیز ريشه در آراي ارسطو دارد. هم در نظرية ارسطو و هم در شارحان بعدي او، سعادت آدمي به آن است كه بتواند در طي زندگي، توانايي‌هاي بالقوّه و فضايل نهفته در خود را بالفعل کند و به رشد و كمال برساند. اگر آدمي در اين مسير موفّق شد، به زندگي خوب دست يافته است. ^۵

دو. رویکرد اسلام

اسلام، نه لذّت‌‌گراست و نه محنت‌گرا؛ بلکه رویکردی خیرگرا دارد. هر چند اسلام، با لذّت‌‌های مشروع مخالف نیست و بلکه بر آن تأکید دارد، امّا با این حال، رویکرد مبتنی بر