عمر بن يزيد، به امام صادق‏ علیه السلام مي‏گويد: كسي گفت: حتماً درون خانه خواهم نشست و نماز خواهم خواند و روزه خواهم گرفت و پروردگارم را عبادت خواهم کرد؛ و امّا روزي‏ام خواهد رسيد! امام صادق‏ علیه السلام فرمود: «اين، يكي از همان سه گروهي است كه دعايشان مستجاب نمي‏شود».^۱
همچنين در حديث ديگري آمده كه امام صادق علیه السلام فرمود:
أرَأَيتَ لَو أنَّ رَجُلاً دَخَلَ بَيتَهُ وأغلَقَ بابَهُ أكانَ يَسقُطُ عَلَيهِ شَي‏ءٌ مِنَ السَّماءِ؟^۲
آيا گمان مي‏كني اگر كسي داخل خانة خود شود و درِ آن را ببندد، از آسمان، چيزي بر او مي‏افتد؟
در قرآن كريم، خداوند مي‏فرمايد كه: پس از نماز، به كسب روزي بپردازيد^۳ و كساني را كه چنين مي‏كنند، مي‏ستايد^۴ و مي‏فرمايد كه: خداوند درياها را مسخّر شما قرار داد، تا كشتي‏ها را روي آن حركت دهيد و كسب روزي كنيد.^۵ بنا بر اين، تلاش براي كسب روزي، هيچ منافاتي با دينداري، توكّل، تقوا و دعا ندارد.
وقتي كسي براي كسب روزي خداوند تلاش كند، با كسب روزي، آرامش مي‏يابد. پيامبر صلی الله علیه وآله در اين باره مي‏فرمايد:
إنَّ النَّفسَ إذا أحرَزَت قوتَهَا استَقَرَّت.^۶
به درستي كه هرگاه روزيِ انسان تأمين شود، نفْس آرام مي‏گيرد.
سلمان فارسي، تربيت شده پيامبر اسلام‏ صلی الله علیه وآله است. امام باقر علیه السلام از قول وي چنين نقل مي‏فرمايد:
إنَّ النَّفسَ قد تَلتاثُ عَلي‏ صاحِبِها إذا لَم يَكُن لَها مِنَ العَيشِ ما تَعتَمِدُ عَلَيهِ، فَإِذا

متعال، روزي‌رسان است و بايد به او توكّل نمود، امّا اين به معناي كنار گذاشتن كار و تلاش نيست. به همين جهت، دين، تأكيد زيادي بر كار و تلاش دارد و افراد را از توكّل منهاي كار، بر حذر مي‌دارد.^۱ روزي پيامبر صلی الله علیه وآله گروهي از كشاورزان را ديد كه از كار، دست كشيده‏اند. به آنان فرمود: «شما [ از] چه [ گروهي‏] هستيد؟». گفتند: «ما اهل توكّل هستيم». پيامبر صلی الله علیه وآله به آنان فرمود: «نه؛ بلكه شما سربار ديگران هستيد».^۲
انس بن مالك مي‏گويد: روزي كسي از پيامبر صلی الله علیه وآله پرسيد: شترم را ببندم و توكّل كنم، يا رها كنم و توكّل كنم؟ پيامبر صلی الله علیه وآله فرمود: «ببند و توكّل كن».^۳ بايد با توكّل، زانوي شتر را بست. به همين جهت، امام صادق‏ علیه السلام نيز مي‏فرمايد:
اِعقِل راحِلَتَكَ وتَوَكَّل.^۴
زانوي شترت را ببند و توكّل كن.
همچنين در زمان پيامبر صلی الله علیه وآله هنگامي كه آية شريف (وَ مَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ‏و مَخْرَجًا * وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ)
^۵ نازل شد، گروهي درها را به روي خود بستند و رو به عبادت آوردند و گفتند: ديگر روزي ما تأمين شد! وقتي اين خبر به گوش پيامبر صلی الله علیه وآله رسيد، آنان را خواست و به آنان فرمود: «چه چيزي شما را به اين كار واداشت؟» گفتند: اي پيامبر خدا! خدا روزي ما را به عهده گرفت و ما هم، رو به عبادت آورديم! پيامبر صلی الله علیه وآله به آنان فرمود: «هر كه چنين كند، دعاي او مستجاب نمي‏شود. بر شما باد به طلب روزي!».^۶