169
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

كه همواره در باغ‌هاى بهشت، در كنار اولياى خداست! در حقيقت، شناخت خدا، مونسى در برابر هر بى‌كسى، همدمى در برابر هر تنهايى، نورى در برابر هر تاريكى، نيرويى در برابر هر ناتوانى، و درمانى براى هر بيمارى است!۱
اگر خداوند شناخته شود و با او ارتباط برقرار شود، لذّت بردن معنوی نیز حاصل می‌شود؛ التذاذی که هیچ نظیری ندارد. در ادامه به بررسی عوامل التذاذ معنوی می‌پردازیم. متون این بحث، با تعبیرهای متفاوتی در ادبیات دین بیان شده‌اند و هر کدام بیانگر بُعدی از این مسئله‌اند.

يک. انس با خدا

یکی از اموری که در روايات مورد بحث قرار گرفته، انس گرفتن با خداوند است. در روایات، از خداوند متعال به عنوان «انيس» ياد شده است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله تصريح مي‌كند كه خدا براي انس گرفتن كافي است۲ و خدا انيس هر كس باشد، احساس تنهايي نخواهد كرد و بدون هيچ مونسي، نياز او را بر‌آورده مي‌کند.۳
عاطفه، یکی از ابعاد انسان است که ارضا شدن آن، موجب احساس لذّت‌ برای انسان می‌گردد. اگر موضوع عشق، موجودی مانند خداوند متعال باشد، لذّتی فراگیر و اصیل به وجود خواهد آمد؛ امّا آنچه مهم است این که محبّت و دل‌بستگی به خدا با دل‌بستگی به دنیا در تقابل ‌اند. کسی که دل‌بستة دنیا باشد، نمی‌تواند دل‌بسته خدا گردد.۴ لذا از شيريني

1.. لَو يَعلَمُ النّاسُ ما في فَضلِ مَعرِفةِ الله ِ عز و جل ما مَدّوا أعيُنَهُم إلى ما مَتَّعَ اللهُ بِهِ الأعداءَ مِن زَهرَةِ الحَياةِ الدُّنيا ونَعيمِها، وكانَت دُنياهُم أقَل عِندَهُم مِمّا يَطَؤونَهُ بِأرجُلِهِم، ولَنَعِموا بِمَعرِفَةِ اللهِ جَلَّ وعَزَّ، وتَلَذَّذوا بِها تَلَذُّذَ مَن لَم يَزَل في رَوضاتِ الجِنانِ مَعَ أولِياءِ اللّهِ. إنَّ مَعرِفَةَ اللهِ عز و جل آنِسٌ مِن كُلِّ وَحشَةٍ، وصاحِبٌ مِن كُلِّ وَحدَةٍ، ونورٌ مِن كُلِّ ظُلمَةٍ، وقُوَّةٌ مِن كُلِّ ضَعفٍ، وشِفاءٌ مِن كُلِّ سُقمٍ
(الکافي، ج٨، ص ٢٤٧، ح ٣٤٧).

2.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: كَفى... بِالله ِ مُؤنِسا
(بحار الأنوار، ج ٧١، ص ٣٢٥، ح ٢٠).

3.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: لا يَستَوحِشُ مَن كانَ الله ُ أنيسَهُ، ولا يَذِلُّ مَن كانَ الله ُ أعَزَّهُ، ولا يَفتَقِرُ مَن كانَ بِالله ِ غَناؤُهُ، فَمَنِ استَأنَسَ بِالله ِ آنَسَهُ الله ُ بِغَيرِ أنيسٍ
(مشکاة الأنوار، ص ٢٢٣، ح ٦١٨).

4.. (مَّا جَعَلَ اللهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَيْنِ فِى جَوْفِهِ)
(سورة أحزاب، آية٤). پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: حُبُّ الدُّنيا وحُبُّ الله ِ لا يَجتَمِعانِ في قَلبٍ أبَدا
(تنبيه الخواطر، ج٢، ص ١٢٢. نيز، ر. ک: دوستی در قرآن و حدیث، ص ۵۳۷ «موانع خدادوستی»).


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
168

از حواس پنج‌گانه تا غریزة جنسی، و خنده و شوخی، و ارتباط با دیگران را شامل می‌شود. این از مباحث مهم و قابل تأمّل در الگوی شادکامی از دیدگاه اسلام است. افراد می‌توانند با استفاده از انواع مختلف لذّت‌های مادی، ابعاد مختلف وجودشان را از این امور، بهره‌مند سازند و به نشاط در این بُعد، دست یابند.

ب. لذّت‌ و هیجانات معنوي

گسترة دیگر، لذّت‌ معنوی است که به نظر می‌رسد افراد معتاد در آن، نقطه ضعف داشته باشند. همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، بُعد معنوی انسان، یکی از ابعاد مهم و اساسی اوست. برای تحقّق هیجان کامل، لازم است که این بُعد نیز ارضا شود و لذّت‌ آن تأمین گردد. محور اساسی این بخش، ارتباط با خداوند متعال است. ارتباط با خدا يكي از نيازهاي اساسي انسان است. تا خدا در زندگي انسان نباشد، زندگي بي‏معنا خواهد بود، و زندگي بي‏معنا، سرد و بي‏روح است. اگر همة امكانات، فراهم باشد، ولي خدا در زندگي نباشد، زندگي، خسته‌كننده و ملال‏آور خواهد بود؛ زيرا خداوند، اصل و ريشة انسان است و قطع ارتباط با ريشه، موجب پژمردگي و افسردگي مي‏شود.
البته بدیهی است که بهره‌مندی از لذّت‌ ارتباط با خدا وقتی حاصل می‌شود که خدا شناخته شود. به همین جهت، خداوند متعال ماية سرور عارفان دانسته شده است.۱ خدا، همیشه و همه جا هست. آنچه او را لذّت‌‌بخش می‌سازد، شناخت اوست. امام صادق علیه السلام در بیانی روشن می‌فرماید:
اگر مردم از فضيلت شناختِ خداى عز و جل باخبر مى‌شدند، به نعمت‌ها و خوشى‌هاى زندگى دنيوى كه خداوند، دشمنان را از آن برخوردار ساخته است، چشم نمى‌دوختند و دنيايشان از آنچه با گام‌هايشان بر آن پاى مى‌نهند نيز كمتر مى‌شد و با نعمت معرفت خدا عز و جل بهره‌مند مى‌شدند و از آن، لذّت‌ مى‌بردند؛ لذّت‌ بردنِ كسى

1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله در دعاي جوشن كبير: يا سرور العارفين
(البلد الأمين، ص ۴۰۶).

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16548
صفحه از 245
پرینت  ارسال به