رویکرد، مسئلة کلان پیشگیری از اعتیاد، به مسئله‌های کوچک‌ترِ پیشگیری از فلان عامل خاص تقسیم می‌شود. بر همین اساس، در مرحلة نخست، با استفاده از کارشناسان خبرة حوزة اعتیاد و همچنین منابع علمی موجود در این زمینه، عوامل گرایش به اعتیاد، شناسایی شدند. سپس با مراجعه به متون دینی، راه-کارهای اسلامی پیشگیری از آن، شناسایی و تبیین شدند.
سبب‌شناسی گرایش به اعتیاد
بررسی نظریه‌های اعتیاد نشان داد که علل گرایش به اعتیاد، بیشتر حول چند محور قرار می‌گیرند که عبارت‌اند از: لذّتجویی، نارضایتی، نابردباری، ناسپاسی، زیاده‌خواهی، و ناخویشتنداری. یکی از عوامل گرایش به اعتیاد، لذّتجویی است که فرد را به سمت هر نوع لذّت می‌کشانَد و از هر نوع رنج فراری می‌دهد. عامل دیگر، نارضایتی است. افراد ناراضی از زندگی، ممکن است برای مهار آن، به سمت اعتیاد روی آورند. عامل دیگر، نابردباری است که در رویارویی با سختی‌ها پیش می‌آید. افراد ناتوان در مقابله با سختی‌ها، برای کاهش فشار آن، ممکن است به موادی که اثرات تخدیری دارند، روی آورند. عامل دیگر، ناسپاسی است. بر اساس این عامل، افرادی که نکات مثبت و خوشایند زندگی را نمی‌بینند و ناسپاسی می‌کنند، دچار احساس محرومیت می‌شوند و احساس محرومیت زمینه‌ساز گرایش به اعتیاد است. لذا بیش از دیگران، زمینة گرایش به اعتیاد را دارند. عامل دیگر، زیاده‌خواهی است. افراد زیاده‌خواه که به هیچ چیز قانع نیستند، همواره خود را با انبوهی از خواسته‌های برآورده نشده، رو به رو می‌بینند که فشار زیادی را بر آنان وارد می‌سازد و همین امر، زمینة گرایش به اعتیاد را فراهم می‌آورد. عامل دیگر، ناخویشتنداری است. اعتیاد، یک وسوسة فریبنده است که کشش زیادی از درون را به وجود می‌آورد. از این رو، ضعف خویشتنداری، موجب شکستن مقاومت در برابر وسوسة مصرف مواد می‌شود و گرایش به اعتیاد را ایجاد می‌کند.
همان گونه که مشهود است، هر کدام از این عوامل، با یکی از سرفصل‌های مهم
