ناخوشايند را از خود دور ساخت.
با توجّه به آنچه گذشت، روشن می‌شود که یکی از عواملی که می‌تواند زمینة گرایش به اعتیاد را فراهم آورد، مقایسة صعودی است. می‌توان ادّعا کرد که مدل مقایسة افراد معتاد و یا در معرض اعتیاد، مدل مقایسة صعودی است و بر همین اساس می‌توان پیش‌بینی کرد که افرادِ با شاخصة مقایسة صعودی، نسبت به دیگران بیشتر در معرض ابتلا به اعتیاد قرار خواهند داشت. از این رو، برای کاهش گرایش به اعتیاد، یکی از مسائلی که باید مورد توجّه باشد، الگوی مقایسة اجتماعی افراد است. با اصلاح این الگو، یکی از زمینه‌های گرایش از بین می‌رود.

پنج. تنظيم آرزوها

از دیگر عناصری که از مسیر احساس محرومیت و ناسپاسی، در گرایش به اعتیاد نقش دارد، مسئلة آرزوهاست. در برخي روايات آمده است كه آرزوي دور، موجب از بين رفتن لذّت‌ نعمت و كوچك شمردن آن، كاهش شُكر و حسرت خوردن به خاطر نرسيدن به آرزوها مي‌گردد. امام علي علیه السلام مي‌فرمايد:
تجنبوا المنی؛ فانها تذهب بهجة ما خولتم وتستصغرون بها مواهب الله تعالي عندكم و تعقبكم الحسرات فيما وهمتم به أنفسكم.^۱
از آرزوها دورى كنيد؛ كه آرزوها شُكوهِ داشته‌هايتان را از بين مى‌برند و موهبت‌های الهی را در نظرتان كوچك مى‌نمايند و افسوس خوردن به خاطر آنچه را که در آرزویش بوديد، به دنبال می-آورد.
مي‌توان مجموعة اين آثار را در دو گروه تقسيم كرد: يكي داشته‌هاي حال (نعمت) و ديگري نداشته‌هاي آرزو شده. در بخش داشته‌ها، آرزو، موجب كوچك‌شماري داشته‌ها و لذّت‌ نبردن از آنها مي‌شود و در بخش نداشته‌هاي آرزو شده، موجب ناكامي و نااميدي و حسرت مي‌گردد. به همین جهت است که امام على‏ علیه السلام مى‏فرمايد:

معمول، همیشه افراد یا گروه‌هایی از افراد هستند که در شرایط سخت‌تری از ما در رفاه و موقعیت زندگی به سر مي‌برند. امیر مؤمنان علیه السلام در نامه‌ای به حارث همدانی مي‌فرماید:
أكثِرْ أن تَنظُرَ إلى مَن فُضِّلتَ‏علَيهِ؛ فإنّ ذلكَ مِن أبوابِ الشُّكرِ^۱.
به كسى كه بر او برترى دارى، بسيار بنگر؛ كه اين، يكى از انگيزه‏هاى شكرگزارى‏ است.
بنا بر این، در فرضیة سپاس‌گزاری، همیشه این نکته نهفته است که برای هر محرومی، محروم‌تری وجود دارد که بدین جهت باید داشته‌های خود را غنیمنت شمرد و نسبت به آنها روحیة سپاس داشت. این نکته شاید از سهل الوصول‌ترین نکات در تقویت حسّ سپاس‌گزاری باشد.
پس يكي از مهارت‏هاي لازم براي موفّقيت در زندگي، استفاده از مقايسة نزولي است. تفاوت زندگي‏ها يك اصل و يك واقعيت انكارناپذير است. اگر انسان، خود را با زندگي‏هاي بهتر مقايسه كند، دچار تلخ‏كامي و احساس ناكامي مي‏گردد و از زندگي خود لذّت‌ نمي‏بَرَد. اگر چنين اتفاقي افتاد، يكي از بهترين مقابله‏ها استفاده از مقايسة نزولي است. اين روش، از آموزة اولياي دين است. پيامبر صلی الله علیه وآله مي‏فرمايد:
إذا نَظَرَ أحَدُكُم إلي‏ مَن فُضِّلَ عَلَيهِ فِي المالِ وَالخَلقِ، فَليَنظُر إلي‏ ما هُوَ أسفَلُ مِنهُ.^۲
هرگاه يكي از شما به كسي نگاه كرد كه در مال و جمال از او برتر است، به آنچه پايين‏تر از اوست، نگاه كند.
نكتة جالبي كه در اين حديث وجود دارد، اين است كه هميشه مقايسه كردن در مال و ثروت نيست؛ گاهي ممكن است كه انسان در جمال و زيبايي، دست به مقايسه بزند. اين مسئله، در ميان جوانان و بويژه در ميان دختران، بيشتر مشاهده مي‏شود. مقايسه كردن خود با كساني كه زيباترند، موجب غمگيني و رنجوري مي‏شود. اين نيز يك مقايسة صعودي است. در چنين مواردي با استفاده از مقايسة نزولي مي‏توان اين احساس