الف. ناسپاسی و افزایش احساس محرومیت

در مقابل چرخة شکرگزاری، چرخة ناسپاسی نیز مي‌تواند فرایند رو به افزایشِ «احساس محرومیت و ناکامی» را ایجاد کند. بر اساس زندگی توحیدی، هر گونه زندگی همراه با ناسپاسی، به کاهش و قطع کامل نعمت‌ها خواهد انجاميد. کسی که به طور دائم به نداشته‌ها و محرومیت‌هایش فکر کند، به طور طبیعی، از بهرمندی‌های موجودش غافل شده و به ناسپاسی و کفران نعمت منجر خواهد شد. فرایند ناسپاسی می‌تواند به صورت اعتقاد صِرف به محرومیت و بیان آن باشد یا همراه با عمل ناسپاسی و رفتاری ناشی از محرومیت از نعمت‌ها، مانند آسیب زدن به سلامتی و تن‌درستی که در اختیار انسان قرار داده شده است. امام علی علیه السلام، علّت قطع نعمت از سوی خداوند را، عدم شکرگزاری بنده مي‌داند:
النِّعمَةُ مَوصولَةٌ بِالشُّكرِ، وَالشُّكرُ مَوصولٌ بِالمَزيدِ، وهُما مَقرونانِ في قَرنٍ، فَلَن يَنقَطِعَ المَزيدُ مِنَ اللّهِ سُبحانَهُ حَتّى يَنقَطِعَ الشُّكرُ مِنَ الشّاكِرِ. ^۱
نعمت، پيوسته به شكر است و شكر، پيوسته به فزونى نعمت؛ و آن دو با يكديگر همراه‌اند. پس افزونىِ نعمت از جانب خداى سبحان قطع نمي‌شود، مگر آن گاه كه شكر از سوى شكرگزارنده قطع شود.
فرایند ناسپاسی در مدل زیر ترسیم شده است:

سپاس‌گزاري، آراية نعمت^۱ و دوران خوشايند^۲ است. بهترين^۳ و گرامي‌ترين^۴ بندگان خدا كساني هستند كه وقتي مورد عطا قرار مي‌گيرند، شكر مي‌كنند.^۵
در متون روان‌شناسي مثبت‌گرا و شادكامي پايدار و اصيل نیز شُكر^۶ ، يكي از فضيلت‌هاي اساسي محسوب مي‌شود و تواناييِ شكرگزاري از نيروها يا كساني كه فعاليتي به نفع فرد انجام داده‌اند، به شادكامي پايدار افراد مي‌انجامد. علّت اين كار، احتمالاً در توجّه و يادآوري خاطرات مثبتي است كه با شكر كردن همراه است.^۷ امانز،^۸ مك كلاف^۹ و تسانگ،^۱۰ ضمن بحثي در بارة شكر و شيوه‌هاي سنجش آن، معتقدند كه شُكر، يك توانمندي انساني است و از نظر ذهني، نوعي حسّ حيرت، تشكّر و سپاس‌مندي براي امتيازاتي است كه فرد از جانب چيزي يا كسي به دست مي‌آورد. آنها معتقدند كه شُكر مي‌تواند بين فردي و فرافردي باشد (مثلاً نسبت به خدا، هستي و...)؛ ولي نمي‌تواند نسبت به خود فرد صورت گيرد.^۱۱ شُكر مي‌تواند بهزیستی روانی و ارتباطي فرد را افزايش دهد و براي جامعه هم مزايا و منافعي داشته باشد.^۱۲