131
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

است!۱ لذا از پيامبر خود مي‌خواهد كه بردبار باشد و به زيبايي از آنان كناره گيرد و او را با آنان تنها گذارد!۲
به تصريح روايات اسلامي، ثروتي كه از راه گناه به دست آيد و در راه گناه خرج شود، نعمت استدراج است كه سرانجامي شوم و همراه با بدبختي و سيه‌روزي دارد. عقبة بن عامر مي‌گويد: روزي پيامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود:
إذا رَأَيتَ اللّهَ يُعطِي العَبدَ مِنَ الدُّنيا عَلى مَعاصيهِ ما يُحِبُّ، فَإِنَّما هُوَ استِدراجٌ.
هر گاه ديدى که خداوند بهرة دنيا را به بنده‌اى عطا مي‌فرمايد تا به گناهانى كه مي‌خواهد، بپردازد، اين، جز پله پله فرو افتادنش نيست.
سپس پيامبر خدا صلی الله علیه وآله اين آيه را تلاوت فرمود:
( فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ ۳ .۴
پس چون آنچه را بدان پند داده شدند، فراموش كردند، درهاى همه چيز را بر آنان بگشوديم و چون بدانچه داده شدند، شادمان گشتند، ناگهان بگرفتيمشان؛ پس همان دم نوميد شدند)
.

1.. (وَ لاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ خَيْرٌ لِّئَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ؛ و كسانى كه كافر شدند، مپندارند كه مهلتى به آنان مى‌دهيم، خير آنهاست؛ همانا مهلتشان مى‌دهيم تا بر گناه بيفزايند؛ و ايشان را عذابى خواركننده است) .
(سورة آل عمران، آية ١٧٨).

2.. (وَ اصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلاً * وَ ذَرْنِى وَ الْمُكَذِّبِينَ أُوْلِى النَّعْمَةِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِيلاً؛ و بر آنچه مى‌گويند، شكيبا باش و به شيوه‌اى نيكو از آنان كناره گير * و مرا با آن دروغ‌انگاران كامران و توانگر واگذار و اندكى مهلتشان ده)
(سورة مزمّل، آية ۱۰ ـ ۱۱).

3.. سورة أنعام، آية٤٤.

4.. مسند ابن حنبل، ج٦، ص١٢٢، ح١٧٣١٣؛ المعجم الکبير ، ج١٧، ص٣٣١، ح٩١٣؛ شُعَب الايمان، ج٤، ص١٢٨، ح٤٥٤٠ کنز العمّال، ج١١، ص ٩٠، ح ٣٠٧٤٣؛ تنبيه الخواطر، ج٢، ح ٢٣٢. الكافي عن سماعة بن مهران: سَأَلتُ أبا عَبدِ الله ِ علیه السلام عَن قَولِ الله ِ عز و جل: (سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لاَ يَعْلَمُونَ)
قالَ: هُوَ العَبدُ يُذنِبُ الذَّنبَ؛ فَتُجَدَّدُ لَهُ النِّعمَةُ مَعَهُ تُلهيهِ تِلكَ النِّعمَةُ عَنِ الاِستِغفارِ مِن ذلِكَ الذَّنبِ؛ الكافى از سماعة بن مهران: از امام صادق علیه السلام در بارة اين سخن خداوند پرسيدم: (اندك‌اندك از جايى كه نمي‌دانند، گرفتارشان خواهيم ساخت) .
فرمود: «او بنده‌اى است كه گناه مى‌كند و باز نعمتى كه با اوست، بدو داده مى‌شود و همان نعمت، او را از آمرزش‌خواهى براى آن گناه، غافل مى‌كند
.
(الکافي، ج٢، ص ٤٥٢، ح ٣؛ بحار الأنوار، ج٥، ص ٢١٨، ح ١١ نيز، ر. ك: توسعة اقتصادي بر پاية قرآن و حديث، ج ۲، ص۹۵۸ – ۹۵۰).


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
130

به خوبي مي‌توان در داستان قارون ديد. قارون از ثروت فراواني برخوردار بود كه فقط كليد گنج‏هاي او را چند انسان نيرومند حمل مي‏كردند.۱ او زندگي اشرافي و خيره‏كننده‏اي داشت. مردم با دیدن زندگی او، آن را «بهره‌ای بزرگ» مي‌دانستند و با نگاهی حسرت‌آمیز، آن را آرزو می‌کردند!۲ این در حالی است که مال، می‌تواند موجب شقاوت و ناشادکامی گردد! مال به جهت جذّابیتی که دارد، ممکن است در برابر مؤلّفه‌های مثبت زندگی قرار گیرد.۳
در روایات اسلامی، از مال، با تعبير «مادة شهوات باطل» یاد شده۴ که «دام ابلیس» بوده۵ و از «عوامل نابودی انسان» به شمار رفته است.۶ به همین جهت از حبّ مال، پرهیز داده شده است.۷ بنا بر این، مال می‌تواند از عوامل ناشادکامی باشد. این همان چیزی است که در ادبیات دین از آن به عنوان «نعمت استدراج» یاد شده است. قرآن كريم كساني را كه فكر مي‌كنند فراوانيِ مال و فرزند، ماية خير براي آنان است، نادان مي‌داند۸ و تصريح مي‌كند كه به آنان مهلت مي‌دهيم و بدون آن كه بدانند، آرام‌آرام گرفتارشان خواهيم ساخت۹ و در حقيقت، مهلت و امكاناتي كه از آن برخوردارند، مهلتي براي افزايش گناه

1.. (وَءَاتَيْنَهُ مِنَ الْكُنُوزِ مَآ إِنَّ مَفَاتِحَهُ‏و لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُوْلِي الْقُوَّةِ)
(سورة قصص، آية۷۶).

2.. ( فَخَرَجَ عَلى‏ قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا يا لَيْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِيَ قارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ ؛ ]روزي قارون] با تمام زينت خود در برابر قومش ظاهر شد. آنها كه خواهان زندگي دنيا بودند گفتند: اي كاش همانند آنچه به قارون داده شده، ما نيز داشتيم! به راستي كه او بهرة عظيمي دارد)
(سورة قصص، آية ۷۹).

3.. (الْمَالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا و البَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوابا وَ خَيْرٌ أَمَلاً)
(سورة كهف، آية٤٦).

4.. امام عليٌّ علیه السلام: المالُ مادَّةُ الشَّهَواتِ
(نهج البلاغه، حكمت ٥٨).

5.. امام الصّادقُ علیه السلام: إنّ الشَّيطانَ يُديرُ ابنَ آدمَ في كلِّ شيءٍ، فإذا أعياهُ جَثَمَ لَهُ عِندَ المالِ فأخَذَ برَقَبَتهِ.
(الکافي، ج ٢، ص ٣١٥، ح ٤). برای مطالعه بیشتر، ر. ک: دانش‌نامه ميزان الحکمة، ج ۱۱، ص ۱۴۸ (المال مصیدة ابلیس).

6.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: إنّ الدِّينارَ و الدِّرهَمَ أهلَكا مَن كانَ قَبلَكُم، وهُما مُهلِكاكُم
( الکافي، ج ٢، ص٣١٦، ح٦) برای مطالعة بیشتر، ر. ک: دانش‌نامه ميزان الحکمة، ج ۱۱، ص ۱۴۶ (المال مادة الشهوات).

7.. برای مطالعة بیشتر، ر. ک: همان، ص ۱۵۰ (آثار حبّ المال).

8.. (أَ يَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِ مِن مَّالٍ وَ بَنِينَ * نُسَارِعُ لَهُمْ فِى الْخَيْرَ تِ بَل لاَّ يَشْعُرُونَ؛ آيا مى پندارند كه آنچه از مال و فرزندان به آنان مى‌دهيم * براى ايشان در نيكى‌ها شتاب مى‌كنيم؟ نه؛ بلكه نمى‌فهمند)
(سورة مؤمنون، آية ٥٥ و ٥٦).

9.. (وَ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـئايَـتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لاَ يَعْلَمُونَ * وَ أُمْلِى لَهُمْ إِنَّ كَيْدِى مَتِينٌ؛ كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند، اندك اندك از جايى كه نمي‌دانند، گرفتارشان خواهيم ساخت * و آنان را مهلت مى‌دهم؛ زيرا كه تدبير من استوار است)
(سورة اعراف،‌آية ۱۸۲ ـ ۱۸۳).

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16730
صفحه از 245
پرینت  ارسال به