سختیها را افزایش داد؟ فشار روانی در این موقعیت، عوامل گوناگوني دارد که باید آنها را برطرف کرد. در متون دینی برای این امر از روشهایی استفاده شده که هر کدام مربوط به بُعد خاصیاند. در ادامه به این موارد میپردازیم.
الف. تصحیح الگوی انتظار از دنیا
از امور مهم در این زمینه، الگوی انتظار از دنیای افراد مستعد یا مبتلا به اعتیاد است. معمولاً این دست افراد، انتظار جهان بدون درد و رنج دارند. از آن جا که راحتی و فقدان رنج، یک وضعیت مطلوب است، و انسان نیز موجودی راحتطلب است، ما زندگی دنیا را بدون درد و رنج میخواهیم و انتظار داریم که جز خوشی و راحتی، هیچ نبینیم. این در حالی است که سختی، یکی از واقعیتهای زندگی و از ضرورتهای رشد و تکامل انسان است. واقعيت، اين است كه دنيا محلّ سختيها و بلاهاست. مبتني بر اين حقيقت، واقعيت ديگري شكل ميگيرد و آن، «اجتنابناپذيريِ سختيها»ست. واقعيت، اين است كه سختيها اجتنابناپذيرند. اين را بايد به عنوان يك واقعيت پذيرفت. انكار ما چيزي را تغيير نخواهد داد. دنيا ويژگيهايي دارد كه بر اساس حكمت و مصلحت الهي تنظيم شده و خير و صلاح انسان نيز در آن است. كاري كه بايد انجام دهيم اين است كه شكل واقعي دنيا را بشناسيم و بپذيريم. انتظار زندگي بدون سختي، انتظاري غير واقعي است؛ سختيها جزئي از زندگي ما هستند و انكار ما چيزي را تغيير نميدهد. بنا بر اين بايد انتظاري واقعگرايانه داشت. شناخت اين واقعيت، موجب تنظيم انتظار از زندگي ميشود و با پذیرش «جهانی با رنج متناوب»، فشار روانی دوران ناخوشایند را تحمّلپذیر میسازد و بخشي از رضامندي را به وجود ميآورد و در نتیجه، زمینة گرایش به اعتیاد را کاهش میدهد.
شخصي از گرفتاري خود به امام صادق علیه السلام پناه ميبَرَد. امام علیه السلام، وي را به صبر دعوت ميكند و پس از مدّتي سكوت، به وي ميفرمايد: «از زندان كوفه برايم بگو كه چگونه جايي است؟». وي گفت: تنگ و متعفّن با زندانباناني در بدترين حال! امام علیه السلام به وي فرمود: