111
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

هر كه به خدا توكّل كند، خداوند، هزينة او را كفايت مي‌كند و از جايى كه گمان نمى‌برد، به او روزى مي‌رساند.۱
ايشان تصريح مي‌كند که اگر شما، چنان كه بايد به خدا توكّل كنيد، خداوند همان گونه كه پرنده را روزى مى‌دهد، با شكم خالى مى‌رود و با شكم پُر بر مى‌گردد، شما را نيز روزى مى‌دهد.۲
امام على علیه السلام كه تصميم گرفته بود از كوفه به قصد جنگ با خوارج بيرون رود، با توصية منجّمى رو به رو شد كه در اين ساعت حركت نكند. امام علیه السلام فرمود: «بدانيد كه محمّد صلی الله علیه وآله منجّمى نداشت و بعد از او ما نيز نخواهيم داشت؛ امّا خداوند، سرزمين كسرا و قيصر را به روى ما گشود. اى مردم! بر خدا توكّل كنيد و به او اعتماد نماييد؛ زيرا او شما را از همه چيز، بى‌نياز مى‌سازد».
ايشان با بى‌اعتنايى به توصية منجّم حركت كرد و بر خوارج پيروز گشت.۳ ايشان معتقد است که توكّل، ماية كفايت امور هر كسي است كه به خداوند اعتماد كند.۴
امام صادق علیه السلام نيز با استناد به آيه‌اي از قرآن كريم مي‌فرمايد:
مَن اُعطي ثلاثا لم يُمنع ثلاثا...: مَن اُعطِيَ التَّوَكُّلَ اُعطِيَ الكِفايَةَ. ثُمّ قالَ: أ تَلَوتَ كِتابَ اللهِ عَزَّ و جلَّ «و مَن يَتَوكَّلْ علَى اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»
؟۵

1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: مَن تَوَكَّلَ علَى الله ِ كَفاهُ مُؤنَتَهُ و رَزَقَهُ مِن حَيثُ لا يَحتَسِبُ
(کنز العمّال، ح٥٦٩٣).

2.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: لَو أنَّكُم تَتَوكَّلونَ علَى الله ِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ لَرَزقَكُم كما يَرزُقُ الطَّيرَ، تَغدو خِماصا و تَرُوحُ بِطانا
(همان، ح٥٦٨٤).

3.. امام عليٌّ علیه السلام ـ لِمُنَجِّمٍ أشارَ علَيهِ بعَدَمِ السَّيرِ في ساعَةِ عَزمِهِ الخُروجَ من الكُوفَةِ إلَى الحَروريّةِ، فسارَ و ظَفِرَ بِهِم فقالَ ـ : أما إنّهُ ما كانَ لمحمّدٍ صلی الله علیه وآله مُنَجِّمٌ، و لا لَنا مِن بَعدِهِ، حتّى فَتَحَ الله ُ علَينا بِلادَ كِسرى و قَيصَرَ. أيُّها النّاسُ، تَوَكَّلوا علَى الله ِ وثِقُوا بهِ فإنّهُ يَكفي مِمَّن سِواهُ
(شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج٢، ص٢٧٠).

4.. امام علي علیه السلام: التَّوَكُّلُ كِفايَةٌ شَريفَةٌ لِمَنِ اعتَمَدَ علَيهِ
(غرر الحکم، ح١٥٥٩). امام علي علیه السلام: التَّوَكُّلُ كِفايَةٌ
(همان، ح٧٢). امام علي علیه السلام: تَوَكَّلْ علَى الله ِ سبحانَهُ، فإنَّهُ قَد تَكفَّلَ بكِفايَةِ المُتَوَكِّلينَ علَيهِ‌
(همان، ح٤٥٠٤.( امام علي علیه السلام ـ در دعا ـ : اللهمّ إنّكَ آنَسُ الآنِسِينَ (المُؤانِسِينَ) لأوليائكَ، و أحضَـرُهُم بِالكِفايَةِ لِلمُتَوَكِّلينَ علَيكَ.
.. (نهج‌البلاغه، خطبة ٢٢٧).

5.. الکافي، ج٢، ص٦٥، ح٦.


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
110

شده را دارد، خداوند متعال است. در آفرینش قدرت، دانايي، دارایی و پايداری مطلق، از آن خداوند متعال است. از این رو، روشن مي‌گردد كه تنها نقطة قابل اطمينان براي اتّكا، خداوند متعال است. به همين دليل، يكي ديگر از صفات خداوند متعال، «وكيل» است. پيامبر الله صلی الله علیه وآله مي‌فرمايد كه در هر قضا و قدري به خدا توكّل مي‌كنم: «لكل قضاء وقدر توكلت علي الله».۱
اين بدان جهت است كه بر اساس مباني توحيدي، خداوند، وكيل بر همة امور است. لذا تنها منبعي است كه همة امور زندگي را «كفايت» مي‌كند. به همين جهت بايد به او توكّل نمود. يكي از ويژگي‌هاي خداوند متعال همين كفايت‌كنندگي است. خداوند متعال تصريح مي‌كند كه:
(وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً.۲
و هر كس بر خدا اعتماد كند، او براى وى بس است. خدا فرمانش را به انجام رساننده است. به راستى خدا براى هر چيزى اندازه‏اى مقرّر كرده است. )

به شهادت پيامبر خدا صلی الله علیه وآله اگر همة مردم به اين آيه عمل مى‌كردند، آنان را كفايت مي‌كرد.۳ نمي‌شود كسي به خداوند توكّل كند، ولي راهي براي خروج از مشكلات بر وي نگشايد و امورش را سامان ندهد.۴ يكي از موعظه‌هاي خداوند متعال به حضرت عيسي علیه السلام اين بوده كه: به من توكّل كن تا امور تو را كفايت كنم.۵

1.. مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۳۷۹، ح ۶۱۴۰.

2.. سورة طلاق، آية ۳.

3.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: لَو أنّ النّاسَ كُلَّهُم أخَذوا بهذهِ الآيَةِ لَكَفَتهُم: (وَ مَن يَتَوكَّلْ علَى الله ِ فَهُوَ حَسْبُهُ إنَّ الله َ بالِغُ أمْرِهِ)

(بحارالأنوار، ج٧٧، ص٨٧، ح٣). من يتوكل علي الله فحسبه الله
(الکافي، ج ۸، ص ۸۱). من يتوكل علي الله فحسبه الله، ومن يتوكل علي الله يؤجره الله
(کتاب من لايحضره الفقيه، ج ۴، ص ۴۰۲، ح ۵۸۶۸).

4.. امام علي علیه السلام: ما كان الله ليفتح باب التوكل ولم يجعل للمتوكل مخرجاً؛ فإنه سبحانه يقول: (ومن يتق الله يجعل له مخرجاً ويرزقه من حيث لا يحتسب و من يتوكل علي الله فهو حسبه)

(إرشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۴۹).

5.. علي بن اسباط عنهم علیهم السلام: فيما وعظ الله عزوجل به عيسي علیه السلام: توكل عليّ أكفك، ولا توكل علي غيري فآخذ لك
(الکافي، ج ۸، ص ۱۳۲).

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16726
صفحه از 245
پرینت  ارسال به