اساسي در اين بحث است. هر تكيهگاهي نميتواند قابل اعتماد باشد. تقريباً همة انسانها براي خود تكيهگاهي قرار ميدهند؛ تفاوت آنها در انتخاب تكيهگاه است. لذا اين جاست كه مسئلة «انتخاب تكيهگاه» اهميت مييابد. اشتباه در انتخاب تكيهگاه، موجب ناكامي و نارضايتي خواهد شد و همین امر، زمینة گرایش به اعتیاد را فراهم میآورد. البته برخی افراد نیز احساس بیپشتوانگی میکنند. از آن جا که انسان نیاز به تکیهگاه و پشتیبان دارد، اگر احساس کند که بیپشتوانه است، دچار ناامیدی و ناتوانی میگردد و احساس نارضایتی خواهد کرد و به اعتیاد گرایش پیدا خواهد کرد. در ادامه به بررسی دو بُعد این موضوع میپردازیم.
يک. تکیهگاه غیر خدایی
بيترديد بايد يكي از عوامل مهم نارضايتي را تكيه بر غير خدا دانست. بر اساس تفکّر توحيدی، تنها كفايت كنندة امور، خداوند متعال است؛ پس هر كس به غير او توكّل كند، امور او چه در خوشايند و چه در ناخوشايند، سامان نمييابد و اين، موجب نارضايتي ميگردد. خداوند متعال با شدّت سوگند خورده كه اميد كسي كه به غير او تكيه كند، نااميد خواهد شد. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله نقل ميكند كه خداوند عزّ و جلّ در يكى از وحىهاى خود به يكى از پيامبرانش فرمود:
وعِزَّتي وجَلالي، لَأقطَعَنَّ أمَلَ كُلِّ مُؤمِّلٍ غَيري بالإياسِ، و لأكسُوَنَّهُ ثَوبَ المَذَلَّةِ في النّارِ، و لاُبعِدَنَّهُ مَن فَرَجي وفَضلي، أ يُؤَمِّلُ عَبدي في الشَّدائدِ غَيري و الشَّدائدُ بِيَدي؟! أ وَ يَرجو سِوايَ و أنا الغَنيُّ الجَوادُ؟! بِيَدي مَفاتيحُ الأبوابِ و هِي مُغلَقَةٌ، و بابي مَفتوحٌ لِمَن دَعاني. أ لَم يَعلَمْ أنّهُ ما أوهَنَتهُ نائبَةٌ لَم يَملِكْ كَشفَها عَنهُ غَيري؟! فما لِي أراهُ بأمَلِهِ مُعرِضا عَنّي، قد أعطَيتُهُ بِجُودي و كَرَمي ما لَم يَسألْني فأعرَضَ عَنّي و لَم يَسألْني، و سألَ في نائبَتِهِ غَيري وأنا اللّهُ أبتَدي بِالعَطيَّةِ قَبلَ المَسألَةِ، أ فاُسألُ فلا اُجيبُ؟! كلاّ، أ وَ لَيسَ الجُودُ و الكَرمُ لِي؟! أوَ لَيسَ الدُّنيا و الآخِرَةُ بِيَدي؟! فلَو أنّ أهلَ سَبعِ سَماواتٍ و أرَضينَ سَألُوني