15
خير و برکت از نگاه قرآن و حديث

كريم، مردم را به طور مطلق (بدون قيد و شرط) ، به اين مفاهيم دعوت مى كند:
«وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ۱ » ؛
بايد گروهى از شما باشند كه به خير ، فرا بخوانند و امر به معروف و نهى از منكر كنند؛ و آنان همان رستگاران اند.
بر اساس اين آيه شريف ، خداوند متعال فرمان داده كه در ميان مسلمانان ، بايد همواره گروهى باشند كه مردم را به مطلقِ «خير» و انواع نيكى و نيكوكارى فرا بخوانند و آنان را به پايبندى به مطلقِ «معروف (امور شناخته شده)» وادار نمايند و از مطلقِ «شر» و انواع بدى ها و گناهان و مطلقِ «منكَر (امور ناشناخته)» باز دارند .
نكته شايان توجّه ، اين است كه قرآن كريم ، «خير» و انواع خوبى را «معروف (شناخته شده)» ناميده و در مقابل، بدى ها و گناهان را «منكَر (ناشناخته)» نام نهاده است ؛ گويا ، اشاره به اين مطلب است كه فطرت سالم انسانى، با «خير و نيكى» مأنوس ، و با «شر و بدى» ، بيگانه است. ۲
نكته ديگر ، اين است كه تمام پايه هاى اعتقادى و برنامه هاى اخلاقى و عملى اسلام ، در چارچوب «خير» و «معروف» سامان يافته و تمام امورى كه اسلام با آن مخالفت كرده ، در چارچوبِ «شر» و «منكَر» قرار دارند. از اين رو ، كوتاه ترين سخن در شناساندن اسلام ، اين است كه: اسلام ، يعنى دعوت به نيكى ها و بازداشتن از بدى ها .

1.آل عمران ، آيه ۱۰۴ .

2.ر . ك : ص ۱۳ ، پانوشت اوّل .


خير و برکت از نگاه قرآن و حديث
14

نَجدَ الخَيرِ وَ الشَّرِّ ؛ ۱
راه خير و راه شر .
اين هدايت ، همان هدايتِ فطرى است كه قرآن در آيه اى ديگر، از آن به «الهام» ، تعبير كرده است :
«وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا ۲ » ؛
سوگند به آن كه نفْس را آفريد و فجور و تقوايش را به او الهام نمود .
«الهامِ تقوا» همان هدايت فطرى به سوى راه خير ، و «الهام فجور» ، همان هدايت فطرى به سوى راه شر است .
خداوند سبحان ، انسان را به گونه اى آفريده كه مى تواند تقوا (خير) و فجور (شر) را تمييز دهد . از اين رو ، هر انسانى مى داند كه عدالت ، نيكوست و ستم ، زشت و بد است ؛ احسان به ديگران ، نيكوست و تجاوز به حقوق مردم ، بد است .
حال اگر اين شناخت و آگاهى از انسان گرفته شود ، در واقع ، انسانيّت از او سلب شده ، و با حيوانات ديگر فرقى نخواهد داشت ، و به فرمايش امام على عليه السلام:
مَن لَم يَعرِفِ الخَيرَ مِنَ الشَّرِّ، فَهُوَ بِمَنزَلَةِ البَهيمَةِ ؛ ۳
هر كس نيك را از بد باز نشناسد ، همچون حيوان است.

دعوت به مطلقِ «خير» و «معروف»

به سبب فطرى و بديهى بودنِ معانىِ «خير» ، «معروف» ، «بِر» و «احسان» ، قرآن

1.ر . ك : ح ۱ .

2.شمس ، آيه ۷ و ۸ .

3.ر . ك : ح ۲ .

  • نام منبع :
    خير و برکت از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: محمّد تقدیری، ترجمه: جواد محدّثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9278
صفحه از 664
پرینت  ارسال به