۲ . خطيب بغدادى
ابوبكر احمد بن على خطيب بغدادى شافعى ، به سال ۳۹۲ هجرى متولّد شد و به سال ۴۶۳ هجرى در بغداد وفات يافت و در جوار قبر بُشر حافى دفن گرديد .
خطيب ، ثقه و از حافظان حديث بوده كه به علوم حديث و رجال و تاريخ و فقه تسلّط كامل داشته است . وى كتاب هاى زيادى (حدود ۸۷ عنوان) در موضوعات مذكور ، تأليف نموده كه از مهم ترين آنها مى توان به الكفاية فى علم الرواية ، در علوم حديث و تاريخ بغداد ، در علم تراجم و رجال ، اشاره كرد .
ابن ماكولا ، در مدح خطيب گفته است كه بعد از دار قُطنى ، براى بغدادى ها كسى مثل خطيب نيست ، ابو سعد سمعانى نيز بعد از توثيق و مدح خطيب گفته است كه سلسله حافظان حديث ، به خطيب پايان يافتند . با وجود توثيقات و مدايحى كه براى خطيب ذكر شده ، وى بدخواهانى نيز داشته كه به دلايل متعددى ، به وى نسبت هاى ناروايى چون : شرابخوارى ، نقل روايت از راويان ضعيف ، احتجاج به احاديث جعلى در تأليفاتش ، و مدح برخى از اهل بدعت ، داده اند . خطيب در جرح حنفيه ، بسيار غير منصفانه و سختگيرانه برخورد كرده است ، چنان كه در تاريخ بغداد ، هر چه در توان داشته ، براى نقل جرح هايى كه در مورد ابوحنيفه از روى تعصّب صادر شده ، به كار برده است به همين جهت ، بسيارى از متأخّران ، وى را مورد ملامت و سرزنش شديد قرار داده اند . ۱
۳ . ابن جوزى
ابو الفرج عبد الرحمان بن على بغدادى حنبلى ، معروف به ابن جوزى ۲ ، به
1.تذكرة الحفّاظ ، ج۳ ، ص۱۱۳۵ ـ ۱۱۴۶ (ش۱۰۱۵) ؛ طبقات الحفّاظ ، ص۴۵۳ ـ ۴۵۵ (ش۹۸۲) ؛ تاريخ بغداد ، ج۱ ، ص۴ ـ ۲۱ ، مقدّمه (چاپ دار الكتب العلمية) .
2.جوزى ، نسبتى است كه جدّ ابو الفرج به آن مشهور بوده است . برخى آن را نسبت به محلّه جوز در بصره دانسته اند و برخى ديگر ، اصل اين نسبت را از آن دانسته اند كه در خانه وى در واسط ، درخت گردويى بوده كه در آن شهر ، غير از آن ، درخت گردويى نبوده است .
