۲۲۳ هجرى تولّد يافت و به سال ۳۱۱ هجرى درگذشت .
ابن خزيمه ، ثقه و از حافظان جليل القدر عصر خويش در نيشابور به شمار مى آمده كه به احوال رجال نيز وقوف كامل داشته است . وى مؤلّف بيش از يكصد و چهل اثر بوده كه مهم ترين آنها الصحيح ، معروف به صحيح ابن خزيمة است . ابن خزيمه ، در تصحيح احاديث ، بسيار محتاط بوده است ، به گونه اى كه هرگاه براى وى اندك ترديدى در صحّت خبرى از جهت اِسناد وجود داشته ، ترديد خود را با جملاتى نظير : «إن صحّ الخبر» يا «إن ثبت كذا» بيان كرده است ۱ . به همين جهت ، كتاب صحيح وى از المستدرك حاكم نيشابورى و نيز الصحيح ابن حبّان ، بهتر و برتر شمرده شده است ؛ زيرا دو نفر مذكور ، بخصوص حاكم ، در صحيح دانستن احاديث ، متساهل بوده اند . ۲
۱۷ . عُقيلى
ابوجعفر محمّد بن عمرو عقيلى مكّى ، از تاريخ تولّد وى اطّلاعى نداريم ؛ ليكن به سال ۳۲۲ هجرى در گذشته است .
عقيلى ، ثقه و از حافظان حديث و مطّلع به احوال رجال بوده است . وى صاحب تأليفاتى است كه مهم ترين آنها الضعفاء الكبير در علم رجال است . كتاب مذكور ، كتابى متداول و مهم در شناخت رجال ضعيف به شمار آمده است . وى در جرح و نقد رجال ، بسيار سختگير بوده است ، چنان كه برخى از محدّثان بزرگ چون على بن مدينى را ـ كه خود از ائمه علم رجال بوده اند ـ نيز در شمار رجال ضعيف ذكر كرده است . به همين جهت ، ذهبى در ميزان الاعتدال ، به شدّت بر وى