بسيار سختگير بوده ۱ و تعدادى از رجال اسناد روايات بخارى ، توسط وى تضعيف شده اند . از اين رو ، تضعيفات ابو حاتم ، به خلاف توثيقاتش ، در صورت انفراد و عدم موافقت ساير علماى جرح و تعديل با وى ، معتبر دانسته نشده است . ۲
۱۰ . ابوزُرْعَه رازى
ابو زرعه عبيد اللّه بن عبد الكريم بن يزيد بن فروخ رازى ، به سال ۲۰۰ هجرى تولّد يافت و به سال ۲۶۴ هجرى در رى درگذشت .
ابو زرعه ، ثقه و از حافظان حديث بوده و براى شنيدن حديث ، به حجاز و شام و مصر و عراق و جزيره ۳ و خراسان ، مسافرت نمود و احاديث بسيارى را به رشته تحرير درآورد .
اسحاق بن راهويه (از اساتيد بخارى) در مدح و فضل ابو زرعه گفته است :
هر حديثى كه ابو زرعه آن را نشناسد ، بى اصل است . (يعنى از مصدر مطمئنى نقل نگرديده است) .
وى علاوه بر آن كه احاديث فراوانى را از حفظ داشته ، بصيرت تامّى نيز به اَسناد احاديث و احوال رجال داشته است و ذهبى ابو زرعه را جزو علماى جرح و تعديلى كه منصف و معتدل بوده اند ، به شمار آورده است . ۴
ابو زرعه ، در علم رجال و ديگر علوم ، صاحب تأليفات بسيارى است كه از آن
1.ر .ك : سير أعلام النبلاء ، ج۱۳ ، ص۸۱ و ۲۶۰ ؛ هدى السارى ، ص۴۶۰ ـ ۴۶۴ ؛ أربع رسائل فى علوم الحديث (ذكر من يعتمد قوله فى الجرح والتعديل) ، ص۱۷۲ ؛ فتح المنّان بمقدمة لسان الميزان ، ص۲۸۲ ـ ۲۸۳ .
2.ر .ك : الجرح والتعديل ، ج۱ ، ص۳۴۹ ـ ۳۶۷ ؛ تاريخ بغداد ، ج۲ ، ص۷۰ ـ ۷۵ (ش۴۵۵) ؛ الأنساب ، ج۲ ، ص۲۷۹ ـ ۲۸۰ ؛ سير أعلام النبلاء ، ج۱۳ ، ص۲۴۷ ـ ۲۶۲ (ش۱۲۹) ؛ تذكرة الحفّاظ ، ج۲ ، ص۵۶۷ ـ ۵۶۹ (ش۵۹۲) ؛ طبقات الحفّاظ ، ص۲۷۸ (ش۵۷۵) .
3.جزيره ، به سرزمين هايى اطلاق مى شده كه بين رود دجله و فرات واقع شده اند . اين مناطق ، اكنون در كشورهاى سوريه و عراق و تركيه قرار دارند.
4.أربع رسائل فى علوم الحديث (ذكر من يعتمد قوله فى الجرح و التعديل) ، ص۱۷۲ .