۵ . جوزجانى
ابو اسحاق ابراهيم بن يعقوب سعدى جوزجانى ۱ ، كه تاريخ وفات وى به سال ۲۵۹ و به قولى ۲۵۶ هجرى در دمشق اتّفاق افتاده است .
جوزجانى ، از محدّثان و حافظان حديث در دمشق بوده است و احمد بن حنبل ، براى وى يادداشت هايى را ارسال داشته كه سبب تقويت علمى وى مى گرديده و وى آنها را بر سرِ منبر ، قرائت مى كرده است .
وى از محبّت امير مؤمنان على عليه السلام بى بهره بوده و از معاندان آن حضرت و شيعيان بوده است و به تصريح ذهبى و ابن حجر در جرح و نقد رجال ، بخصوص راويان شيعه ، بسيار سختگيرانه و مُسرف عمل كرده است ۲ . از اين رو ، جرح ها و تضعيفات وى در صورت انفراد و عدم موافقت ساير علماى جرح و تعديل با وى ، معتبر دانسته نشده است .
امّا به هر حال، صرف نظر از فساد مذهب جوزجانى و دشمنى او با على عليه السلام، وى ثقه و از مصنّفان بوده و كتاب الضعفاء ۳ در علم رجال ، از جمله تأليفات وى است . ۴
۶ . مسلم بن حجّاج
ابو الحسين مسلم بن حجّاج قُشَيرى ۵ نيشابورى ، صاحب كتاب حديثى الصحيح ، معروف به صحيح مسلم ۶ است كه به سال ۲۰۴ يا ۲۰۶ هجرى تولّد يافت
1.منسوب به جوز جانان ، شهرى در نزديكى بلخ كه از شهرهاى خراسان قديم به شمار مى آمده است .
2.فتح المنّان بمقدمة لسان الميزان ، ص۲۸۳ .
3.نام اصلى اين كتاب، الشجرة فى أحوال الرجال است و نسخه اى از آن در دارالكتب الظاهريه، موجود است.
4.ر .ك : تذكرة الحفّاظ ، ج۲ ، ص۵۴۹ (ش۵۶۸) ؛ ميزان الاعتدال ، ج۱ ، ص۷۵ ـ ۷۶ (ش۲۵۷) ؛ طبقات الحفّاظ ، ص۲۶۷ (ش۵۵۱) .
5.منسوب است به بنى قُشَير ، قبيله اى بزرگ كه بسيارى از علما بدان منسوب اند .
6.اين كتاب بعد از صحيح البخارى، صحيح ترين و معتبرترين كتاب حديثى اهل سنّت به شمار مى آيد.
