۲ . ابوحنيفه

ابو حنيفه نعمان بن ثابت بن زوطى تميمى ، به سال ۸۰ هجرى در كوفه تولّد يافت و به سال ۱۵۰ هجرى در بغداد وفات يافت .
ابو حنيفه ، برخى از صحابيان مانند اَنَس بن مالك را ملاقات كرده ؛ امّا در اين كه آيا وى از صحابيان نقل روايت نيز كرده يا نه ، بين علما اختلاف نظر وجود دارد .
وى بنيانگذار مكتب رأى و قياس و فقيه بزرگ عراق در زمان خويش و پيشواى حنفى مذهبان است .
ذهبى ، وى را از حافظان حديث و ائمه جرح و تعديل نيز دانسته است ؛ زيرا در كتاب تذكرة الحفّاظ خود به شرح حال وى پرداخته است . اين كتاب ، به تصريح خود ذهبى در مقدّمه كتاب ، شامل شرح حال رجال عادلى است كه حامل علم نبوى بوده اند و اجتهاد آنان در توثيق و تضعيف رجال ، مقبول همگان بوده است .
ليكن برخى از ائمه جرح و تعديل ، چون نسايى و ابن عدى ، ابو حنيفه را به جهت بد حافظه بودنش تضعيف كرده اند ، و برخى ديگر نيز وى را به خاطر عمل كردن به رأى و قياس ، تضعيف كرده اند ، تا آن جا كه وى را به ترك عمل كردن به احاديث نيز متّهم كرده اند . در مقابل اين گونه تضعيفات ، از عدّه ديگرى از علماى جرح و تعديل ، مدح فراوان و مناقب زيادى براى وى نقل شده است و جمع زيادى از متأخّران ، در مقام پاسخگويى و دفع تضعيفات مزبور بر آمده اند و كتاب هاى زيادى در اين باره تأليف كرده اند كه نتيجه تمام اين كتاب ها در اين نكته خلاصه مى شود كه تمام تضعيفات مزبور ، از روى حسادت ها و تعصّبات شخصى صادر شده اند و به هيچ وجه قابل اعتنا نيستند . ^۱

گروه اوّل علماى رجالى

ويژگى هاى مشترك علمايى كه در اين گروه قرار دارند ، عبارت است از :
۱ . در جرح و تعديل ، تقدّم زمانى داشته اند و پيش گام بوده اند .
۲ . مؤلّفِ كتابى در علم رجال نبوده اند و يا اگر بوده اند ، نسخه اى از كتاب آنان به دست ما نرسيده است و اقوال آنان ، بعدها از طريق كتاب هايى كه شاگردانشان در علم رجال تأليف كرده اند ، انتشار يافته است .
۳ . جز چندتن از آنان ، اكثر آنها چندان به جرح و تعديل رجال نپرداخته اند . به عبارت ديگر ، در مورد احوال تمام و يا اكثر راويان متقدّم و معاصر خودشان اظهار نظر نكرده اند .
۴ . تقدّم زمانى و قداست معنوى آنان موجب شده كه مجموع اقوال و سيره آنان در جرح و تعديل ، ريشه اين علم و پشتوانه علمى علماى بعد قرار بگيرد .

۱ . اَعمش

ابو محمّد سليمان بن مهران كوفى ، معروف به اعمش ، به سال ۶۰ هجرى متولّد شد و به سال ۱۴۸ هجرى درگذشت .
اعمش ، ثقه و از حافظان حديث در كوفه بوده است و نقل شده كه وى به خاطر صداقتش ، «مصحف» ناميده مى شد و يحيى بن سعيد قطّان ، در مدح وى گفته است كه اعمش ، نشانه اسلام است . وى توفيق ملاقات با برخى از صحابيان ، چون انس بن مالك را داشته و برخى از علماى شيعه ، به وى نسبت تشيّع داده اند . ^۱