213
دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

محمّد ناصر الدين البانى نويسنده معاصر ، در كتاب ضعيف سنن الترمذى ، ۸۳۲ حديث از احاديث اين كتاب را كه ضعيف يا جعلى و يا منكر بوده اند ، گِرد آورده است كه البته با تخمين مى توان گفت كه حدود ۱۵۰ حديث را با استثناى جمله اى ، صحيح شمرده است .
در خصوص رجال سنن الترمذى ، تنها كتاب شيوخ أبى عيسى الترمذى فى سننه توسط ابو عبد اللّه محمّد بن عبد العزيز دورقى ، تأليف شده است . ۱

۷ . سُنن النَسائى

الف) معرّفى اجمالى كتاب : نام مؤلّف اين كتاب ، ابو عبد الرحمان احمد بن شعيب بن على نَسايى (م ۳۰۳ ق) است . نسايى ، پيش از تأليف اين كتاب ، السُنن الكبرى را تأليف كرده بود و چون از وى خواسته شد كه كتابى در خصوص احاديث صحيح بنويسد ، آن را مختصر كرد و نام آن را المجتبى من السنن نهاد كه به السنن الصغرى نيز معروف است . اين كتاب هم اينك به سنن النسائى اشتهار يافته است ۲ . تعداد احاديث اين كتاب ، ۵۷۶۱ حديث است و در آن ، علاوه بر احاديث صحيح ، احاديث حَسَن و ضعيف نيز يافت مى شود . ۳
ب) بررسى رجالى و اعتبار كتاب : اين كتاب ، اگرچه تنها مشتمل بر احاديث

1.علم الرجال ، ص۲۳۱ .

2.برخى گمان كرده اند كه المجتبى ، تأليف شاگرد نسايى «ابن السنى» است و او اين كتاب را با تلخيص السنن الكبرى تأليف كرده است ؛ امّا با تحقيقاتى كه از مقايسه اين دو كتاب حاصل آمده ، معلوم شده كه اگر چه برخى از احاديثى كه در السنن الكبرى آمده ، در المجتبى ساقط گرديده ، ليكن احاديثى هم در المجتبى هست كه در السنن الكبرى نيست . بنا بر اين ، المجتبى ، تنها تلخيص السنن الكبرى نيست و اين ، شاهدى قوى بر آن است كه كتاب ، تأليف خود نسايى بوده نه شاگرد وى (براى اطلاع بيشتر ، ر .ك : ضعيف سنن النسائى ، ص۱۹ ـ ۲۳ ، مقدّمه) .

3.بحوث فى تاريخ السنة المشرّفة ، ص۲۵۰ ؛ سنن النسائى بشرح جلال الدين السيوطى وحاشية الإمام السندى ، ص د (مقدّمه) .


دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
212

برخى راويان ، و بيان مذاهب صحابيان و تابعيان و فقها . ۱
به خاطر همين مزايا ، اين كتاب ، تطبيق عملى اى براى فراگيرى علوم حديث به شمار مى آيد و در نوع خود ، بى نظير است . علاوه بر اين ، با تعيين درجه هر حديث از جهت صحّت و ضعف ، اسباب ترديد از ديدگاه مؤلّف ، در احاديثى كه به نقل آنها پرداخته است ، برچيده مى شود و معلوم مى گردد كه وى چه احاديثى را به عنوان «اصل» نقل كرده است و چه احاديثى را به عنوان «شواهد و متابعات» ، در حالى كه عكس اين مطلب در سنن أبى داوود ، مشهود است .
از اين رو ، حازِمى (۵۴۸ ـ ۵۸۴ق) ۲ گفته است كه شرط ترمذى در نقل احاديث ، بليغ تر از شرط ابو داوود است . ۳
با وجود مزاياى فراوان اين كتاب ، برخى چون ذهبى ، بدون توجّه به شيوه نقل ترمذى از راويان ضعيفى چون محمّد بن سعيد مصلوب و محمّد بن سائب كلبى ، رتبه اين كتاب را از جهت اعتبار ، پايين تر از رتبه سنن أبى داوود و سنن النسائى دانسته اند ۴ ؛ يعنى آن را در رتبه سوم بعد از صحيحين دانسته اند و توجّه نكرده اند كه ترمذى ، با بيان ضعف حديث چنين راويان ضعيفى ، حديث آنان را به عنوان شواهد و متابعات ، نقل كرده است نه اصول . اين امر ، نه تنها موجب پايين آمدن رتبه كتاب وى نمى شود ؛ بلكه مزيّتى بزرگ نيز بر آن محسوب مى گردد . ۵

1.ر .ك : مقدمة تحفة الأحوذى ، ص۲۵۱ ـ ۲۵۳ ؛ بحوث فى تاريخ السنة المشرّفة ، ص۲۴۹ ؛ أُصول الحديث ، ص۳۲۳ .

2.ابو بكر محمّد بن موسى بن عثمان بن حازم ، مشهور به حازمى ، محدّث ، فقيه و از علماى دانش رجال ، صاحب كتاب المؤتلف و المختلف فى أسماء البلدان و عجالة المبتدئ فى الأنساب است . (ر . ك : العبر ، ج ۴ ، ص ۲۵۴ ؛ طبقات الحفّاظ ، ص ۵۰۷ ، ش ۱۰۷۳ ؛ تذكرة الحفّاظ ، ج ۴ ، ص ۱۳۶۳ ، ش ۱۱۰۶) .

3.مقدمة تحفة الأحوذى ، ص۲۵۷ .

4.تدريب الراوى ، ج۱ ، ص۸۷ .

5.ر .ك : مقدمة تحفة الأحوذى ، ص۲۵۸ .

  • نام منبع :
    دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا جدیدی نژاد
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2000
صفحه از 298
پرینت  ارسال به