197
دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

عبد اللّه ، فرزند وى نيز اين مطلب را تصديق كرده و گفته است :
هذا المسند أخرجه أبى من سبع مئة ألف حديث ، وأخرج فيه أحاديث معلولة ، بعضها ذكر عللها وسائرها فى كتاب «العلل» ، لئلاّ يخرّج فى الصحيح . ۱
اين مسند را پدرم از ميان هفتاد هزار حديث برگزيده و نقل كرده است . در آن احاديثى معلول را به همراه ذكر ايراد برخى از آنها نقل كرده است و ساير ايرادها را در كتاب «العلل» ذكر كرد ، تا اين احاديث معلول به عنوان احاديث صحيح نقل نگردند .
تنها شرطى كه احمد بن حنبل در المسند داشته است ـ چنان كه ابن تيميه گفته است ـ ۲ ، روايت نكردن از كسانى است كه نزد وى معروفِ به كذب بوده اند .
با اين حال ـ چنان كه پيش از اين گفته شد ـ در اين كتاب ، احاديثى وجود دارند كه بسيار ضعيف اند ، به گونه اى كه گمان جعل در آنها مى رود . ذهبى ، تعداد اين گونه احاديث را در المسند ، معدود و به مثابه قطره اى از دريا دانسته است .
وفيه، أى فى «المسند» ، أحاديث معدودة شبه موضوعة ولكنها قطرة فى بحر. ۳

۳. الجامع المسند الصحيح المختصر من حديث رسول اللّه (صحيح البخارى)

الف) معرّفى اجمالى كتاب : اين كتاب به نام صحيح البخارى معروف است . مؤلّف آن ابو عبد اللّه محمّد بن اسماعيل بخارى (م ۲۵۶ ق) و اوّلين كتابى است كه در خصوص احاديث صحيح نوشته شده و بين علما و محدّثان اهل سنّت مشهور

1.همان ، ص۷۳ ـ ۷۴ .

2.منهاج السنة ، ج۴ ، ص۲۷ .

3.سير أعلام النبلاء ، ج۱۱ ، ص ۳۲۹ . در خاتمه اين بحث ، تعداد دقيق اين گونه احاديث را در مسند و ساير كتاب هايى كه به معرّفى آنها خواهيم پرداخت ، ذكر خواهيم كرد .


دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
196

وجود اين اقسام در مسند احمد ، بجز قسم آخر ، نزد علما مشهور و مورد اقرار خود وى است ، چنان كه وى در بيان روش خود در مسند ، خطاب به فرزندش گفته است :
قصدت فى المسند الحديث المشهور ، وتركت الناس تحت ستراللّه ولو أردت أن أقصِدَ ماصحَّ عندى ، لم أرومن هذا المسند إلاّالشى ء بعد الشى ء ، ولكنّك يا بنى! تعرف طريقتى فى الحديث ، لست أُخالف ماضعف إذا لم يكن فى الباب مايدفعه . ۱
قصد من در مسند ، نقل حديث مشهور بوده است و مردم را در پوشش خداوند وانهادم و اگر من اراده مى كردم ، نقل احاديثى را كه نزدم صحيح است ، فقط چند حديث را از اين مسند نقل مى كردم ؛ ليكن اى فرزندم! تو روش مرا در نقل حديث مى شناسى . من با حديثى كه ضعيف شمرده شده ، در صورتى كه در باب خودش ، حديث بهترى كه با آن منافات دارد ، وجود نداشته باشد ، مخالفت نمى كنم .
شيوه احمد بن حنبل نيز وجود احاديث ضعيف را در مسند ، تصديق مى كند ؛ زيرا وى در كتاب ديگرش العلل ، تعداد قابل توجهى از احاديثى را كه در مسند نقل كرده است ، از جهت صحّت مورد اشكال قرار داده و معلول دانسته است . اصولاً وى در مسند ، فقط نقل احاديث صحيح را برخود شرط نكرده است و عبارتى كه پيش از اين نقل شد ، به وضوح اين مطلب را تصديق مى كند و در عمل نيز هرگز ملتزم به چنين چيزى نگرديده است ، چنان كه وقتى از خود وى در مورد برخى از احاديثى كه در مسند نقل كرده است ، پرسش شده ، به تضعيف آنها مبادرت كرده است . ۲

1.همان ، ص۶۶ .

2.براى اطّلاع بيشتر ، ر .ك : مسند الإمام أحمد بن حنبل ، ص۶۶ ـ ۷۲ (مقدّمه) .

  • نام منبع :
    دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا جدیدی نژاد
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1989
صفحه از 298
پرینت  ارسال به