>پژوهشگاه قرآن و حدیث>آثار پژوهشگاه>کتاب ها

195

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

صحابه در آن ، به حسب ملاكاتى چون افضل بودن و سابقه در اسلام و شرافت نسبى و كثرت روايت است . ^۱
تعداد صحابيانى كه مؤلّف به نقل احاديث آنها در ذيل نامشان پرداخته است ، اعم از مرد و زن ، ۸۷۶ نفر است .
تمام احاديث اين كتاب ، توسط احمد بن حنبل گردآورى و انتخاب نشده اند ؛ بلكه فرزند وى عبد اللّه ـ كه راوىِ مسند بعد از وفات پدر بوده ـ نيز احاديث زيادى به آن اضافه نموده است . همچنين ابو بكر قطيعى ـ كه راوىِ مسند از عبد اللّه بوده ـ احاديثى را به بخش مسند انصار ، اضافه نمود .
ب) بررسى رجالى و اعتبار كتاب : احاديثى را كه در مسند احمد بن حنبل نقل شده اند ، از جهت سندى مى توان به شش دسته تقسيم كرد : ۱ . صحيح لذاته ؛ ۲ . صحيح لغيره ؛ ۳ . حَسَن لذاته ؛ ۴ . حَسَن لغيره ^۲ ؛ ۵ . ضعيفى كه ضعف آن خفيف است ؛ ۶ . ضعيفى كه ضعف آن شديد است و گمان جعلى بودن آن وجود دارد . ^۳

1.البته ايرادهاى فراوانى در ترتيب اين كتاب وجود دارد كه استفاده از آن را مشكل نموده است . از جمله ايرادهاى مزبور آن است كه تعدادى از احاديث مكثّران (عده اى از صحابيان كه ناقل احاديث زيادى بوده اند) ، در غير مسانيدشان درج شده است ، و نيز تفريق و پخش احاديث يك صحابى در چندين جاى مسند ، و نيز تداخل احاديث رجال به نسا و نيز اختلاط مسانيد قبايل به مسانيد اهل شهرها ... و ايرادهاى ديگرى از همين قبيل ، كه منشأ همه آنها اين است كه مؤلّف ، قبل از تهذيب و ترتيب كتاب ، وفات يافته است .

2.حديث حَسَن لذاته ، حديث متّصلى است كه تنها تفاوت راويان آن با راويان حديث صحيح لذاته كم بودن ضبط آنان است ؛ واگرنه از جهت معروف بودن آنان به صدق و امانت ، تفاوتى با راويان حديث صحيح لذاته ندارند ، واگر احاديث آنان به واسطه نقل از طرق ديگر تقويت گردد ، به درجه احاديث صحيح لغيره ارتقا مى يابند ؛ و حديث حَسَن لغيره ، حديثى است كه از راوىِ ضعيفى كه ضعف وى خفيف است ، نقل شده و در اصل ، حديث ضعيفى است ، ليكن به واسطه شواهد و نقل حديث از طرق بهترى به درجه حسن لغيره ، ارتقا يافته است .

3.مسند الإمام احمد بن حنبل ، بيروت : مؤسسة الرسالة ، ص۶۴ ـ ۶۶ (مقدّمه) .

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

194

علما آنها را موهون دانسته اند . ^۱
در مورد راويانى كه احاديث و مرويات آنان در الموطأ نقل شده ، كتاب هاى رجالى خاصّى تأليف شده است . در ذيل ، نام اين كتاب ها و مؤلّفان آنها مى آيد :
۱ . التعريف برجال الموطّأ ، تأليف ابو زكريا يحيى بن زكريا بن مزين قرطبى (م ۲۵۹ ق) . ^۲
۲ . التعريف برجال الموطّأ ، تأليف محمّد بن يحيى بن حذاء تميمى (م ۴۱۶ ق) . ^۳
۳ . رجال الموطّأ ، تأليف ابو محمّد هبة اللّه بن احمد اكفانى (م ۵۲۴ ق) . ^۴
۴ . اسعاف المبطأ برجال الموطّأ ، تأليف جلال الدين عبدالرحمان بن ابى بكر سيوطى (م ۹۱۱ ق) . ^۵

۲ . مُسنَد أحمد

الف) معرّفى اجمالى كتاب : اين اثر ، بزرگ ترين كتاب حديثى اى است كه از متقدّمان به جا مانده است و مؤلّف آن ، احمد بن حنبل شيبانى (م ۲۴۱ ق) است .
تعداد احاديث اين كتاب ، با احتساب احاديث تكرارى ، نزديك به سى هزار حديث است ^۶ و مانند تمام كتاب هايى كه به شيوه مسند نويسى نگارش يافته اند ، با ذكر احاديث هر صحابى ، در ذيل نام وى مرتّب شده است و ترتيب ذكر اسامىِ

1.همان جا .

2.ترتيب المدارك ، ج۴ ، ص۲۳۸ ـ ۲۳۹ .

3.الرسالة المستطرفة ، ص۱۵۲ ؛ الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التاريخ ، ص۲۳۱ .

4.الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التاريخ ، ص۲۳۲ .

5.به ضميمه تنوير الحوالك ، چاپ شده است .

6.أُصول الحديث ، ص۳۲۸ . در چاپ هاى متعددى كه از اين كتاب به عمل آمده ، عدد احاديث در برخى ۲۷۱۰۰ و در برخى ديگر ۲۷۵۱۹ و در برخى ديگر ۲۷۷۱۸ و در برخى ديگر ۲۸۱۹۹ ذكر شده است .

نام منبع :

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

سایر پدیدآورندگان :

محمدرضا جدیدی نژاد

تعداد جلد :

1

ناشر :

انتشارات دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1381

نوبت چاپ :

اول

مجموعۀ قوانین و ضوابط ارزیابی صدور حدیث، در یکی از فروع علم حدیث، به نام علم رجال سامان یافته و مذاهب مختلف اسلامی در برخی از این قواعد و حدود آن با یکدیگر اختلافاتی دارند. این کتاب مبانی اهل سنت را در حوزۀ قواعد رجالی، با زبان و منطق قابل استفادۀ شیعیان گزارش کرده است. مؤلف در تألیف کتاب، از منابع معتبر و مهم اهل سنت بهره گرفته و به این موضوعات پرداخته است: تعریف و تاریخچۀ رجال اهل سنّت؛ شیوۀ شناخت راویان؛ قواعد جرح و تعدیل؛ منابع رجالی؛ بررسی رجالی جوامع حدیثی و معرفی بزرگان رجالی اهل سنّت.

نتیجه جستجو برای « »