است و شامل ۷۸۳۱ شرح حال است كه پنج هزار شرح حال آن به محدّثان و راويان اختصاص يافته است . شرح حال رجالى كه در اين كتاب آمده ، اعم از رجالى است كه بغداد وطن آنها بوده و يا براى مدّتى در آن ، اقامت گزيده اند .
اين كتاب ، براساس رعايت حروف معجم مرتّب شده است ، جز اين كه براى تبرّك از نام پيامبر صلى الله عليه و آله رجالى كه نام آنها «محمّد» بوده است ، مقدّم شده اند ۱ و برخى نيز به تكميل اين كتاب و ذيل نويسى بر آن اقدام كرده اند .
ب) تاريخ مدينة دمشق ، تأليف ابو القاسم على بن حسن بن هبة اللّه دمشقى ، معروف به ابن عساكر (م۵۷۱ ق) .
اين كتاب نيز بسيار مفصّل و بلكه مفصّل تر از تاريخ بغداد است و بر خلاف نامش تنها به شرح حال اهل دمشق نپرداخته است ؛ بلكه شامل تمام علما و اعيان شام است . اين كتاب نيز بر اساس رعايت حروف معجم مرتّب شده است ، جز اين كه براى تبرّك از نام پيامبر صلى الله عليه و آله ، در حرف «الف» ، كسانى كه نامشان «احمد» بوده ، مقدّم شده اند .
ج) تاريخ جرجان ، تأليف ابو القاسم حمزة بن يوسف سهمى (م۴۲۷ ق) . اين كتاب نسبت به كتاب هاى پيشين ، مختصر است و در يك مجلّد ضخيم به چاپ رسيده است و شامل شرح حال علمايى است كه جرجان (گرگان) ، وطن آنان بوده و يا براى مدتى در آن اقامت داشته اند . كتاب مذكور ، تنها بر اساس رعايت حرف اوّل از نام هاى افراد ، مرتّب شده است .
