مقدّمه
اكنون كه عصر علماى جرح و تعديل به پايان آمده و تمامى اقوال و احكام آنان در مورد راويان احاديث در كتاب هاى رجالى تدوين يافته است ، طالبان علم رجال و مطالعه كنندگان كتاب هاى رجالى ، براى فهم و درك بهترِ اقوال علماى جرح و تعديل و تعيين حال راويان از جهت وثاقت و يا ضعف ، نياز مبرم به دانستن قواعد علم جرح و تعديل دارند ؛ قواعدى كه بدون اطّلاع از آنها ، هيچ كس قادر به تعيين حال راويان و به تبع ، تعيين درجه اعتبار سند احاديث از جهت صحّت و يا ضعف نيست . از اين رو ، در اين باب ، بر آنيم كه مهم ترين اين قواعد را به اختصار طرح كرده ، مورد بررسى قرار دهيم .
گفتار اوّل : مبانى حجّيت جرح و تعديل رجالى
از آنچه كه علما در كتب «مصطلح الحديث» در مورد اختلاف محدّثان در قبول تزكيه و جرح از يك عادل گفته اند ۱ ، چنين به دست مى آيد كه اساس حجّيت و پذيرش جرح و تعديل از علماى رجال ، بر يكى از چهار نظريه ذيل استوار است :
