سختگير است . ^۱

۲۱ . اَزْدى

ابو الفتح محمّد بن حسين اَزدى موصلى ، ساكن بغداد بود و به سال ۳۷۴ هجرى درگذشت . ازدى ، از حافظان حديث و از علماى جرح و تعديل بوده و در علم رجال ، صاحب كتاب الضعفاء است ؛ ليكن توثيقى براى او ذكر نشده و حتى برقانى ، وى را تضعيف كرده و ابو نجيب عبد الغفار اُرموى نيز گفته است اهل موصل را ديدم كه ازدى را سُست مى شمارند و چيزى به حساب نمى آورند .
ذهبى ، ازدى را در جرح رجال ، بسيار سختگير دانسته است ؛ زيرا به گفته ذهبى ، وى در كتاب الضعفاء خود ، به جرح كسانى پرداخته كه پيش از وى هيچ كس به جرح آنان مبادرت نكرده است . ^۲

۲۲ . دار قُطنى

ابو الحسن على بن عمر دار قُطنى ^۳ بغدادى ، به سال ۳۰۶ هجرى تولّد يافت و به سال ۳۸۵ هجرى در بغداد درگذشت و در جوار قبر معروف كَرْخى دفن گرديد .
دار قُطنى ، ثقه و از حافظان حديث در بغداد بوده كه در كشف ايراد احاديث معلول و نيز احوال رجال ، مهارت كامل داشته است ، چنان كه حاكم نيشابورى و خطيب بغدادى ، وى را در اين زمينه ، يگانه عصر خويش دانسته اند . وى به بيش از

۲۰ . ابن عَدى

ابو احمد عبد اللّه بن عدى بن عبد اللّه جرجانى ، معروف به ابن قطّان ، به سال ۲۷۷ هجرى تولّد يافت و به سال ۳۶۵ هجرى درگذشت .
ابن عدى ، ثقه و از حافظان كم نظير و بلكه بى نظير زمان خود بوده كه به مشكلات احاديث معلول و احوال رجال نيز وقوف كامل داشته است . وى از برجسته ترين علماى جرح و تعديل به شمار آمده است . وى براى شنيدن حديث و ملاقات با مشايخ ، به نقاط مختلفى چون : دمشق ، صيدا ، قدس ، كوفه ، شام و مصر ، مسافرت كرد .
ابن عدى ، صاحب تأليفات متعدّدى است كه مهم ترين آنها ، الكامل فى ضعفاء الرجال در علم رجال است . اين كتاب ، از مهم ترين و متداول ترين مصادر علم رجال است و هيچ محدّث و رجالى اى از مراجعه به آن بى نياز نيست . وى در اين كتاب ـ چنان كه از نام آن پيداست ـ به شرح حال خصوص راويان ضعيف پرداخته ؛ ليكن ابن عدى برخلاف شيوه معمولِ پيش از وى در اين گونه كتاب ها ـ كه تنها به شرح حال راويان ضعيفى كه ضعف آنان نزد ائمه جرح و تعديل ثابت شده ، اكتفا كرده اند ـ براى اوّلين بار ، علاوه بر ذكر شرح حال راويان ضعيف ، به شرح حال كلّيه راويانى كه جرحى در مورد آنان ذكر شده و برخى آنان را به ضعفْ متّهم كرده اند نيز پرداخته است ، ولو آن كه برخى از آنان ، به هيچ وجه مستحق جرح نبوده اند و نزد ائمه جرح و تعديل ، از تعديل ثابت و مقبولى برخوردارند و حتى برخى از آنان از راويانى هستند كه در اَسناد روايات صحيحين قرار گرفته اند .
ذهبى ، ابن عدى را در جرح و تعديل رجال ، از علماى معتدل و منصف به شمار آورده ^۱ ؛ امّا علاّمه كوثرى گفته است كه وى در كتابش در مورد حنفيه ،