289
حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)

۱۴ / ۳‏

بینش و پایداری در راه حق

۳۷۷.مسند ابن حنبل ـ به نقل از عبد اللّٰه بن سلمه ـ: عمّار را در نبرد صفّین، پیرمردی کهن‏سال و گندمگون و قدبلند دیدم که سلاح به دست گرفته است؛ امّا دستش می‏لرزد و می‏گوید: سوگند به آن که جانم در دست اوست، با این پرچم سه بار همراه پیامبر خدا جنگیدم و این هم بار چهارم است. سوگند به آن که جانم به دست اوست، اگر ما را چنان بزنند تا به قلّه‏های هَجَر۱ برسانند، می‏دانم که مصلحان۲ (فرمان‏روایانِ) ما بر حق اند و آنان در گم‏راهی.

۳۷۸.تاریخ الطبرى ـ به نقل از حبّة بن جوین عرنى ـ: من و ابو مسعود، در مدائن‏، نزد حُذَیفه رفتیم و بر او داخل شدیم. گفت: خوش آمدید! از میان قبایل عرب، هیچ كس نیست كه بیش از شما دو تن، دوستش بدارم.
من [به تواضع‏] این سخن را به ابو مسعود نسبت دادم. آن‏گاه گفتیم: اى ابو عبد اللّه! با ما سخن بگو كه از فتنه‏ها بیم داریم.
حُذیفه گفت: بر شما باد همراهى با گروهى كه [عمّار] فرزند سمیّه در آن است. همانا خود از پیامبر خدا شنیدم كه فرمود: «گروهک متجاوز گم‏راه، او را خواهند كشت و واپسین خوراكش قدرى شیر آمیخته به آب خواهد بود».
حبّه گفت: پس در صِفّین، عمّار را دیدم كه مى‏گفت: «واپسین خوراك من از دنیا را برایم بیاورید» و برایش قدرى شیر آمیخته به آب، در پیاله‏اى تَهْ فراخ با حلقه‏اى سرخ آورده شد. پس حذیفه، سرِ مویى هم خطا نگفته بود. [عمّار] سپس خواند:
امروز با دوستان دیدار مى‏كنم؛ با محمّد و حزب او.
[و افزود:] به خدا سوگند، اگر به ما ضربه زنند، چندان كه به نخلستان‏هاى هَجَر پرتابمان كنند، باز یقین داریم كه ما بر حقّیم و آنان بر باطل‏اند.
آن گاه گفت: مرگ زیر [سایه‏] نیزه است و بهشت زیر [سایه‏] شمشیر!

1.. هَجَر: سرزمینی در جنوب شرقی جزیرة العرب و نزدیک بحرین کنونی. این اصطلاح، برای اشاره به جایی دوردست به کار می‏رود.(م)

2.. تعبیر به مصلحان به جای امیران یا حاکمان، کمال دانش و بصیرت عمّار را می‏فهماند.


حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
288

۱۴ / ۳‌

البَصیرَةُ وَالاِستِقامَةُ في طَریقِ الحَقِّ

۳۷۷.مسند ابن حنبل عن عبد اللّه بن سلمة: رَأَيتُ عَمّاراً۱ يَومَ صِفّينَ شَيخاً كَبيراً آدَمَ طِوالاً آخِذَ الحَربَةِ بِيَدِهِ ويَدُهُ تَرعَدُ فَقالَ: وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ، لَقَد قاتَلتُ بِهٰذِهِ الرّايَةِ مَعَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و اله ثَلاثَ مَرّاتٍ، وهٰذِهِ الرّابِعَةُ، وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ، لَو ضَرَبونا حَتّى يَبلُغوا بِنا شَعَفاتِ هَجَرَ لَعَرَفتُ أنَّ مُصلِحينا عَلَى الحَقِّ و أنَّهُم عَلَى الضَّلالَةِ.۲

۳۷۸.تاريخ الطبري عن حبّة بن جوين العرني: اِنطَلَقتُ أنَا و أبو مَسعودٍ إلىٰ حُذَيفَةَ بِالمَدائِنِ، فَدَخَلنا عَلَيهِ، فَقالَ: مَرحَباً بِكُما، ما خَلَّفتُما مِن قَبائِلِ العَرَبِ أحَداً أحَبَّ إلَيَّ مِنكُما. فَأَسنَدتُهُ إلىٰ أبي مَسعودٍ، فَقُلنا: يا أبا عَبدِ اللّهِ، حَدِّثنا؛ فَإِنّا نَخافُ الفِتَنَ.
فَقالَ: عَلَيكُما بِالفِئَةِ الَّتي فيهَا ابنُ سُمَيَّةَ؛ إنّي سَمِعتُ رَسولَ اللّه صلی الله علیه و اله يَقولُ: تَقتُلُهُ الفِئَةُ الباغِيَةُ، النّاكِبَةُ عَنِ الطَّريقِ، وإنَّ آخِرَ رِزقِهِ ضَياحٌ۳ مِن لَبَنٍ.
قالَ حَبَّةُ: فَشَهِدتُهُ يَومَ صِفّينَ وهُوَ يَقولُ: اِيتوني بِآخِرِ رِزقٍ لي مِنَ الدُّنيا، فَاُتِيَ بِضَياحٍ مِن لَبَنٍ في قَدَحٍ أروَحٍ لَهُ حَلقَةٌ حَمراءُ، فَما أخطَأَ حُذَيفَةُ مِقياسَ شَعرَةٍ، فَقالَ:

اليَومَ ألقَى الأَحِبَّه‏مُحَمَّداً وحِزبَه‏
وَاللّهِ، لَو ضَرَبونا حَتّىٰ يَبلُغوا بِنا سَعَفاتِ هَجَرَ لَعَلِمنا أنّا عَلَى الحَقِّ و أنَّهُم عَلَى الباطِلِ، وجَعَلَ يَقولُ: المَوتُ تَحتَ الأَسَلِ۴، وَالجَنَّةُ تَحتَ البارِقَةِ.۵

1.. عمّار بن ياسر بن عامر بن مالك بن كنانة بن مالك، كنيته أبو اليقظان، قتل بصفّين مع عليّ بن أبي طالب سنة سبع وثلاثين وله ثلاث وتسعون سنة، وكان قد قال له النبيّ صلی الله علیه و اله: يا بن سميّة یقتلك الفئة الباغية (مشاهیر علماء الثقات لابن حبان: ص ۷۴ الرقم ۲۶۶).

2.. مسند ابن حنبل: ج۶ ص۴۸۰ ح۱۸۹۰۶؛ الخصال: ص۲۷۶ ح۱۸.

3.. الضَّیاح والضَّیح ـ بالفتح ـ: اللبن الخاثر یُصبّ فیه الماﺀ ثمّ یخلط (النهایة:‌ ج ۳ ص ۱۰۷ «ضیح»).

4.. الأصل في الأسل: الرماح الطوال، وقد یراد بها سائر السلاح الذي حدّد ورقّق (اُنظر: لسان العرب: ج ۱۱ ص ۱۵ «أسل»).

5.. تاريخ الطبري: ج ۵ ص ۳۸؛ كشف الغمّة: ج ۱ ص ۲۵۹.

  • نام منبع :
    حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری محمدحسین صالح آبادی؛ مترجم: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1287
صفحه از 362
پرینت  ارسال به