23
حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)

است، مانند: سستی استخوان،۱ سفیدی موی سر،۲ ناتوان گشتن از فرزندآوری،۳ کم‌توان گشتن و انجام ندادن کارهای نیازمند به قدرت بدنی۴.

در احادیث نیز کاستی و ضعف حرکتی و حتّی ناتوانی انجام کارهای معمولی مانند غذا خوردن و نیز ناتوانی دستگاه گوارش، از ویژگی‏های افراد پیر و کهن‌سال دانسته شده است؛۵ امری که در تعریف علمی پیری نیز به آن اشاره می‏شود.۶

همچنین داود علیه السلام در شکوه از حال خود می‏گوید:

۰.یَا رَبِّ طَالَ عُمرِی وَ كَبِرَتْ سِنِّی وَ ضَعُفَ رُكنِی.۷

ای پروردگار من! عمرم دراز و سنم زیاد و ارکان بدنم سست گشته است.

حدیثی از امام صادق علیه السلام نیز به دو دوره عمر بر پایه سن، اشاره دارد:

۰.إِذا زادَ الرَّجُلُ عَلَى الثَّلاثینَ فَهُوَ كَهلٌ وإذا زادَ عَلَى الأَربَعینَ فَهُوَ شَیخٌ.۸

چون مرد از سی بگذرد، کهل(میان‌سال) است و چون از چهل درگذرد، شیخ (بزرگ‌سال) است.

در بخش‏های بعدی نیز برخی ویژگی‏های شمرده شده برای پیری و فرتوتی را در متون دینی ارائه می‏دهیم؛ ویژگی‌هایی که دانش امروز بشر نیز آنها را نشانه پیری می‏داند و آنها را می‌بینیم.

1.. مریم: آیۀ ۴.

2.. هود: آیۀ ۷۲ و حجر: آیۀ ۵۴ و مریم: آیۀ ۸.

3.. قصص: آیۀ ۲۳.

4.. ر.ک: ح ۳۷۵.

5.. ر. ک: ص ۲۰ (سالمندی در روزگار کنونی).

6.. ر. ک: ح ۱۱.

7.. تحف العقول: ص۳۷۰.


حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
22

سالمند تشکیل می‏دهد. به این ترتیب در سال ۱۴۲۵ش، شاهد سالمند بودن حدود یک چهارم جمعیت ایران خواهیم بود.۱

این بِدان معناست که ما نیازمند جهت‌دهی برنامه‏های بهداشتی و رفاهی به سوی سالمندان هستیم. همچنین باید در اندیشه فراهم آوردن زمینه‌هایی باشیم تا سالمندان هر چه بیشتر سالم بمانند و بتوانند با خودمراقبتی، هزینه‏های نگاهداری از خود را کاهش دهند و از آسیب‌هایی مانند بیکاری، کنارزدگی و بیماری‏های جسم و جان در امان بمانند.

سه. سالمندی در متون دینی

ملاحظه اجمالی آیات و احادیث نشان می‏دهد فرهنگ دینی و عرفی و علمی در نگرش به مفهوم سالمندی همانند هستند. قرآن با کاربرد واژه‏هایی چون «شیب (موسفیدی)»،۲ «شیخ (سالمند)»،۳ «کِبَر(بزرگ‌سالی)»۴ و ترکیب‏هایی مانند «أرذل العمر(پست‌ترین دوره زندگی)»، تعدّد و تفاوت دوره‏های عمر انسان را نشان داده و به سالمندی اشاره کرده است. احادیث نیز با کاربرد همینها و نیز واژه‏های دیگری مانند «هَرَم» و ترکیب‌هایی مانند «طول العمر» و «ذوشیبة (ریش‌سفید)» همسو با قرآن کریم هستند.

گفتنی است، از منظر قرآن و روایات اسلامی «طول عمر، مطلوب» ولی «هَرَم» و «ارذل العمر» نامطلوب است.

در قرآن کریم همچنین به برخی ویژگی‏های سالمندی و پیری اشاره شده

1.. بر پایۀ داده‌های سرشماری سال ۱۳۹۵.

2.. ر. ک: مریم: آیۀ ۴ و روم: آیۀ ۵۴ و مزّمّل: آیۀ ۱۷.

3.. ر. ک: هود: آیۀ ۷۲ و یوسف: آیۀ ۷۸ و قصص: آیۀ ۲۳ و غافر: آیۀ ۶۷.

4.. ر. ک: بقره: آیۀ ۲۶۶ و یوسف: آیۀ ۷۸ و ابراهیم: آیۀ ۳۹ و حجر: آیۀ ۵۴ و اسرا: آیۀ ۲۳ و مریم: آیۀ ۸.

  • نام منبع :
    حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری محمدحسین صالح آبادی؛ مترجم: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1332
صفحه از 362
پرینت  ارسال به