فصل هفتم
ترغیب به رعایت حقوق پدر و مادر، بویژه در سال‌خوردگی
۷ / ۱
نیکی به پدر و مادر و دوری از آزردن آنها
قرآن
(و پروردگار تو حكم كرد كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر [خود] نیكى كنید. اگر یكى از آن دو یا هر دو، نزد تو به سال‌خوردگی رسیدند، به آنها [حتّی] «اوف»۱ مگو و به آنها درشتی مکن و با آنان به شایستگی سخن بگو ٭ و از سر مهربانی، برایشان بال فروتنى بگستر و بگو: پروردگارا! آن دو را چنان که مرا در کوچکی پروردند، رحمت کن).
ر.ک: عنکبوت: آیه ۸ و لقمان: آیه ۱۴ و مریم: آیه ۱۲ ـ ۱۴ و۳۰ ـ ۳۲ و
بقره: آیه ۸۳ و ۱۸۰ و ۲۱۵.
حدیث
۱۸۸.الکافی ـ به نقل از حسن بن محبوب، از ابو ولّاد حنّاط ـ: از امام صادق علیه السلام در باره این سخن خداى عزّ و جل: (و به پدر و مادر، نیكى كنید)۲ پرسیدم که: این نیكى چیست؟ فرمود: «نیكى كردن، آن است كه با آنان خوشرفتار باشى و اجازه ندهى مجبور شوند آنچه را بِدان نیاز دارند، از تو بخواهند، هر چند اظهار بىنیازى كنند. آیا نه این است كه خداى عزّ و جل مىفرماید: (هرگز به نیكى (/ طاعت) نمیرسید، مگر آن گاه كه از آنچه دوست مىدارید، انفاق كنید)؟!».
امام صادق علیه السلام سپس فرمود: «و امّا این سخن خداى عزّ و جل كه: (اگر یكى از آن دو یا هر دو، نزد تو به سالخوردگى رسیدند، به آنها [حتّى] اوف مگو و به آنها درشتى مكن)، یعنى: اگر تو را ناراحت كردند، به آنها «اوف» مگو و اگر تو را زدند، به آنان درشتى مكن.
(و با آنان به شایستگى سخن بگو) یعنى: اگر تو را زدند، به آنها بگو: خدا از شما در گذرد! این، به شایستگى سخن گفتنِ توست.
(و از سر مهربانى، بال فروتنى بر ایشان بگستر)، یعنى: نگاهت را جز از سر مهر و دلسوزى، به آنان مدوز و صدایت را از صداى آنها بلندتر مكن و روى دست آنها بلند نشو و جلوتر از آنها راه نرو».
