9
حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)

کوتاه عمر خود، ره صد ساله پیموده‏اند و به قله‌های تکامل دست یافته‏اند نیز اگر از عمر طولانی‏تر و فرصت بیشتر برخوردار شوند، درجات بالاتری را خواهند پیمود.

بر این اساس، کسانى که از این زاویه به سالمندى مى‏نگرند، این مرحله از زندگى را فرصتى مى‏دانند تا بر کمالات خود بیفزایند. از این رو نه تنها در سالمندى، دچار نگرانى و افسردگى نمى‏شوند، بلکه با بهره‏گیرى از ره‏نمودهاى قرآن و اهل بیت علیهم السلام و اُنس با آفریدگار هستى، از شور و نشاطى برخوردار مى‏شوند که در سالمندى، بارها حال و هواى جوانى را تجربه مى‏کنند و به گفته خواجه شیراز:

هر چند پیر و خسته‏دل و ناتوان شدمهر گه که یاد روى تو کردم، جوان شدم.

چنان که امیرمٶمنان علیه السلام در توصیف اهل ایمان فرموده است:

۰.تَراهُ بَعیداً كَسَلُهُ، دائِماً نَشاطُهُ.۱

او را از سستى [و تنبلى] به دور و همواره بانشاط مى‏بینى.

یعنی این دوران را با نشاط و شادابى می‏گذرانند تا لحظه‏اى که مرغ روحشان از قفس تن رها شود و به سوى بوستان زیباى ملکوت اعلا پرواز نماید. زبان حال آنها این است که:

مرغ باغ
ملکوتم نی‏ام از عالم خاک
چند روزى قفسى ساخته‏اند
از۲ بدنم.۳

چنین سالمندانى، این مرحله از زندگى را خوش مى‏دارند. یکى از دوستان در این باره سروده‏ای زیبا دارد:

جوانى رفت و پیرى از در آمد

1.. الكافی: ج ۲ ص ۲۳۰ ح ۱، أعلام الدین: ص ۱۱۵.

2.. مولوی، دیوان کبیر (چاپ مطبعۀ اختر استانبول)

3.. دیوان
حافظ، غزل شمارۀ ۳۲۱.


حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
8

باقی‏مانده عمر مؤمن، قیمت‏ناپذیر است. به وسیله آن، گذشته را جبران مى‏کند و آنچه را مُرده است، زنده مى‏گرداند.

و در حدیثی دیگر می‏فرماید:

۰.لا یَعرِفُ قَدرَ ما بَقِیَ مِن عُمرِهِ إلّا نَبِیٌّ أو صِدِّیقٌ.۱

ارزش باقی‏مانده عمر خویش را نمی‏داند، مگر پیامبر یا انسان راستین.

بدین سان، سالمندى نعمتى است بزرگ و گران‏بها، و به همین دلیل، خاندان پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در شب‏هاى ماه رمضان بویژه در لحظه‏هاى نورانى سحر، همچنین در روز عرفه در عرفات ـ که از بهترین فرصت‏ها براى دعاست ـ، از خداوند سبحان مى‏خواستند که از نعمت طولانی بودن عمر همراه با نیکوکارى، برخوردار باشند، چنان که در دعاى معروف به دعاى ابو حمزه ثمالى آمده است که امام زین العابدین علیه السلام ضمن دعاى سحر، خطاب به خداوند منّان عرضه مى‏داشت:

۰.وَ اجعَلنی مِمَّن أطَلتَ عُمرَهُ وَ حَسَّنتَ عَمَلَهُ، وَ أتمَمتَ عَلَیهِ نِعمَتَكَ وَ رَضیتَ عَنهُ، وَ أحیَیتَهُ حَیوةً طَیِّبَةً فی أدوَمِ السُّرورِ، وَ أسبَغِ الكَرامَةِ، وَ أتَمِّ العَیشِ.۲

مرا از کسانى قرار بده که عمرشان را دراز و کردارشان را نیکو گردانده‏اى و نعمتت را بر آنان کامل کرده‏اى و از آنان خشنود هستى و زندگى خوش را همراه با پایدارترین شادمانى و کامل‏ترین کرامت و معیشت، عطایشان فرموده‏اى.

با توجّه به این که کمالات انسانی نامتناهی‏ اند، بی ‏تردید، کسانی که در دوران

1.. غرر الحکم: ج۶ ص۴۰۶ ح۱۰۸۰۱، عیون الحکم و المواعظ: ص۵۴۰ ح۱۰۰۲۰.

2.. مصباح المتهجّد: ص۵۹۴ ح۶۹۱.

  • نام منبع :
    حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری محمدحسین صالح آبادی؛ مترجم: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1104
صفحه از 362
پرینت  ارسال به