265
حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)

دانستن، چیزی ندانند. قطعاً خدا دانای تواناست).

در آیه دیگر آمده است:

(وَ مَن نُّعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِى ٱلْخَلْقِ أَفَلَا یَعْقِلُونَ.۱

و هر که را سالمند گردانیم، او را در خلقت، باژگونش می‏کنیم. آیا نمی‏اندیشند؟).

انسان، در دوران طفولیت از نظر جسمى و عقلى به تدریج رشد مى‏کند تا به بالاترین درجه قواى جسمانى و عقلانى دست یابد که قرآن از آن به (بَلَغَ أَشُدَّهُ؛۲ به رشد کامل خود برسد) تعبیر کرده است؛ امّا در ایّام سالمندى، این جریان معکوس مى‏شود؛ یعنى به تدریج از قواى بدنى و عقلى کاسته مى‏گردد، به گونه‏اى که گاه، دانسته‏هاى خود را فراموش مى‏کند.

نکته شایان دقّت، این است که اهل بیت علیهم السلام در دعاهاى خود، بارها از خداوند منّان، طولانی بودن عمر خود را مسئلت کرده‏اند.۳ از سوى دیگر، بر پایه حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و اله یکى از دعاهایى که ایشان پس از هر نماز مى‏خوانده، این دعاست:

۰.اللَّهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ‏ مِنَ‏ الجُبنِ‏، وَ أعوذُ بِکَ أن اُرَدَّ إلى‏ أرذَلِ العُمُرِ، وَ أعوذُ بِکَ مِن فِتنَةِ الدُّنیا، وَ أعوذُ بِکَ مِن عَذابِ القَبرِ.۴

خدایا! از ترس، به تو پناه مى‏برم. از این كه به خوار‏ترین سال‌های

1.. یس: آیۀ ۶۸.

2.. ر.ک: احقاف: آیۀ ۱۵ و یوسف: آیۀ ۲۲ و قصص: آیۀ ۱۴ و انعام: آیۀ ۱۵۲.

3.. ر.ک: ص ۳۹ (فصل یکم: نعمت عمر طولانی).

4.. صحیح البخاری: ج ۳ ص ۱۰۳۸ ح ۲۶۶۷، كنز العمّال: ج ۲ ص ۲۰۰ ح ۳۷۴۸.


حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
264

تبیین فرسودگی قوای عقلی در شماری از سالمندان

مطابق حدیثی که در کتاب الاختصاص از امام صادق علیه السلام نقل شده، افزایش قواى عقلى در انسان تا شصت سالگى امکان‏پذیر است و از این هنگام، فرسودگى عقل آغاز مى‏گردد. متن حدیث چنین است:

۰.یَزیدُ عَقلُ الرَّجُلِ بَعدَ الأَربَعینَ إلى خَمسینَ وَ سِتّینَ، ثُمَّ یَنقُصُ عَقلُهُ بَعدَ ذلِكَ.۱

خِرد آدمى، پس از چهل سالگى تا پنجاه و شصت سالگى افزایش مى‏یابد و پس از آن، رو به كاستى مى‏نهد.

قرآن کریم نیز فرسودگى عقل را بدون مشخّص کردن دقیق آغاز آن، تأیید و تصریح مى‏کند:

(وَ ٱللَّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ یَتَوَفَّاكُمْ وَ مِنكُم مَّن یُرَدُّ إِلَىٰ أَرْذَلِ ٱلْعُمُرِ لِكَىْ لَا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْٔا إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ.۲

و خدا شما را آفرید. سپس [جان] شما را می‏گیرد و برخی از شما تا خوارترین [دوره] سال‏های عمر باز گردانده می‏شوند تا پس از [آن همه]

1.. الاختصاص: ص ۲۴۴، بحار الأنوار: ج ۱ ص ۱۳۱ ح ۲۷.

2.. نحل: آیۀ ۷۰.

  • نام منبع :
    حکمت نامه سالمند (و اندرزنامه جوان)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری محمدحسین صالح آبادی؛ مترجم: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1344
صفحه از 362
پرینت  ارسال به