است.^۱ لازم به ذکر است که امام ‏خمینی بر خلاف برخی نظرها که بدانها اشاره شد، در پاسخ این پرسش که: آیا شرکت بانوان در نمازهای جماعت یومیّه و نماز جمعه کراهت دارد یا نه؟ نوشته‏اند: «کراهت ندارد؛ بلکه در بعض موارد مطلوب است»^۲.^۳

به هر حال از نظر فقهی، همان گونه که زنان سالخورده به پوشش دست‏ کم، سر و گردن الزامی ندارند، نگاه غیر شهوانی مردان نامحرم به آنان نیز جایز است^۴ و در حالی که برخی فقها هر نوع تماس بدنی با نامحرم از جمله مصافحه با زنان سال‏خورده را جز در وقت ضرورت حرام دانسته‏اند،^۵ تنها آیت اللّٰه بهجت، نگاه و تماس با بدن زنان سال‏خورده را اگر به قصد لذّتجویی نباشد، جایز شمرده‏اند.^۶

دیگران چنان جاذبه‏ای دارند. این نکته‏ای است که در سخن امام رضا علیه السلام آمده؛ سخنی که حکمت حرمت نگاه به موی زنان را جلوگیری از تحریک مردان و در نتیجه جلوگیری از فساد و ارتکاب حرام شمرده و نیز زنان سال‏خورده را استثنا کرده است. در این حدیث با اشاره به آیه یاد شده آمده است که آنان می‏توانند غیر جلباب را نیز کنار بگذارند و نگاه به موی آنان مانعی ندارد،^۱ چنان که در احادیثی، این حکم به برداشتن جلباب و خمار محدود شده که سر و گردن را می‏پوشاند.^۲ این است که این دوره، سنّ خاصّی ندارد و همان گونه که برخی فقها تصریح کرده‏اند، زنان از این نظر یکسان نیستند و ملاک، همان است که در آیه آمده است.^۳

بر همین اساس در برخی احادیث که به صورت غیر الزامی، زنان از رفتن به نمازهای جمعه و عید فطر و عید قربان باز داشته شده‏اند، زنان سال‏خورده استثنا شده‏اند.^۴ برخی فقها نیز به همین دلیل، میان زنان سال‏خورده و غیر سال‏خورده تفاوت گذاشته‏اند.^۵ برخی نیز شرکت زنان سال‏خورده را در نماز عید، جایز و شرکت زنان دارای جاذبه و دلرُبا را غیر جایز شمرده‏اند،^۶ چنان که سرمه کشیدن برای زنان سالمند و نزدیک به سالمندی، مجاز شمرده شده