به دلیل احتمال مواجه شدن با مشکل باشند، چنان که برخی فقها گفته‏اند، می‏توانند همه را در یک شب انجام دهند.^۱

از سوی دیگر در صورتی که حج‏گزار نتواند خودش رمی را حتّی در شب به جا آورد، همان گونه که در چندین حدیث آمده و فقها بر آن اتّفاق نظر دارند، می‏تواند انجام آن را به نایب واگذار کند. البتّه در حدیثی از امام کاظم علیه السلام در باره بیمار آمده است که در صورت امکان، خود شخص به محلّ رمی برده شود و این امر چنان که شیخ ‏حرّ عاملی نوشته، امری مستحب است.^۲ و حتّی برخی مستحب شمرده‏اند که شخص عذردار، سنگ‏ریزه‏ها را خود در دست نایب بگذارد یا نایب، آنها را در دست او بگذارد و سپس بردارد و پرتاب کند.^۳

۵. خروج از مِنا: از واجبات مِنا این است که حج‏گزار باید در شب‏های یازدهم و دوازدهم ذی ‏الحجّه تا نیمه‏شب در مِنا به سر ببرد، مگر این که در مکّه تا طلوع فجر بیدار بماند و مشغول عبادت باشد و برخی باید شب سیزدهم نیز در مِنا بمانند، مانند کسی که در حالت احرام از آمیزش پرهیز نکرده است. در این میان، چنان که همه فقها گفته‏اند، بیماران و پرستاران آنان و بلکه هر کسی که عذری دارد و ماندن در مِنا برای او دشوار است، واجب نیست در شب‏های یاد شده در مِنا بماند و این، شامل حال سالمندانی که

روز عید قربان از طلوع فجر تا طلوع آفتاب است؛ امّا به دلیل دشواری ماندن در مشعر الحرام و نیز ازدحام جمعیت در مِنا و رمی روز دهم، چند دسته از جمله سالمندان و زنان مُجاز هستند که شب عید، پس از آن که مقداری از شب را در مشعر ماندند، راهی مِنا شوند. گفتنی است برخی مانند امام‏ خمینی،^۱ آیة ‏اللّٰه فاضل لنکرانی^۲ و آیة ‏اللّٰه زین ‏الدین^۳ احتیاط لازم را در آن دیده‏اند که اینان تا نیمه شب نشده، از مشعر بیرون نروند؛ امّا فقهای دیگر مانند آیة ‏اللّٰه گلپایگانی خروج پیش از آن را نیز برای این افراد جایز^۴ دانسته‏اند.^۵

۴. رمی: سنگ زدن به جمرات، از واجبات حج در مِنا در هر سه روز دهم، یازدهم و دوازدهم ذی ‏الحجّه است و باید در روز انجام شود؛ امّا این کار با توجّه به ازدحام جمعیت، بویژه در روز، دشواری خاصّ خود را دارد. از این رو، وجوب انجام رمی در شب برای کسانی که عذر دارند، مانند بیماران و سالمندان و زنان هر چند غیر سال‏خورده و غیر بیمار و حتّی چوپانان، به اتّفاق نظر فقها و به دلیل چندین حدیث^۶ برداشته شده است و آنان می‏توانند رمی را جلو بیندازند و شبِ قبل و افزون بر آن، بنا بر گفته برخی فقها، شب بعد به جا آورند و حتّی اگر نگران انجام آن در هر سه شب