یک‌. پیام به جوانان

قرآن با این بیان به جوانان هشدار می‏دهد که نیروی جوانی پایدار نیست، تا می‏توانند از این نیرو برای خودسازی و سازندگی استفاده کنند، و افزون بر این برای بهره‏مندی هر چه بیشتر از دوران سالمندی برنامه‏ریزی نمایند.^۱

دو‌. پیام به سالمندان

سالمندان توجه داشته باشند که ضعف‏ها و سستی‏هایِ دوران سالمندی، برنامه حکیمانه نظام آفرینش است، از این رو باید آن را به عنوان واقعیتی اجتناب ناپذیر، قبول کنند، خود را با شرایط این دوران سازگار نمایند، و از مشکلات این مرحله از زندگی گلایه نکنند.

سه‌. پیام به نزدیکان

پیامی که آیه یاد شده به نزدیکان سالمندان، به ویژه فرزندان آنان دارد، این است که توجه داشته باشند انسان در دوران سالمندی همانند دوران کودکی، ضعیف و ناتوان می‏شود، با این تفاوت که هر چه بر عمر کودک افزوده شود، توانمندتر می‏گردد، ولی سالمند به تدریج ناتوان‏تر می‏گردد، بنابر این همانطور که کودک به دلیل ناتوانی، حقوقی بر پدر و مادر و جامعه دارد^۲ که باید رعایت کنند، سالمند نیز، به همین دلیل حقوقی بر فرزندان، خویشاوندان و جامعه دارد^۳ که باید مورد توجه قرار دهند.

نخست آن که همه افراد به روزگار سالمندی نمی‌رسند و دوم آن که نظام حاکم بر مراحل زندگی انسان از آغاز پیدایش تا پایان زندگی دنیوی، زمینه‏ساز تعقل و اندیشه انسان و شناخت مبدأ و معاد است. انسان می‏تواند با تأمل و دقت دریابد که آفریدگار هستی، انسان و جهان را بیهوده نیافریده^۱ و مرگ پایان زندگی نیست، بلکه آغاز زندگی همیشگی انسان در جهانی دیگر است. از این رو سالمندان نباید سالمندی را دوران پایانی زندگی خود بدانند بلکه باید خود را برای زندگی بهتری آماده کنند که قابل مقایسه با زندگی دنیا نیست.

ویژگی‏های مراحل زندگی

خداوند سبحان در تبیین مهم‏ترین ویژگی‏های مراحل زندگی انسان از نظر توانمندی می‏فرماید:

(ٱللَّهُ ٱلَّذِى خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَ هُوَ ٱلْعَلِيمُ ٱلْقَدِيرُ.^۲

خدا همان كسی است كه شما را آفرید در حالی كه ضعیف بودید سپس بعد از ناتوانی، قوّت بخشید و باز بعد از قوّت، ضعف و پیری قرار داد او هر چه بخواهد می‌آفریند، و دانا و تواناست).

آیه فوق آفرینش انسان را دارای سه دوران تحول می‏داند که از ناتوانی آغاز می‏شود، و به مرحله قوت و نیرومندی می‏رسد، و پس از مدتی در مرحله سوم به ضعف و ناتوانی کشیده می‏شود.

پیام مهم قرآن

قرآن با تبیین ویژگی‏های انسان از نظر توانمندی در مراحل مختلف زندگی سه پیام مهم و اساسی برای پیروان خود دارد.