383
حديث پژوهي

لَبَّيكَ لَبَّيكَ و . . . آغاز مى شود و در بر دارنده نيايش هاى جانگدازى است كه خداوند را با صفات جلال و جمال مى خواند و از ضعف نفس و گناه ، به آستان او شِكوه مى برد .

۵ . مسائل اخلاقى

مسائل اخلاقى ، معاشرت با مردم ، تعليم و تربيت ، رازدارى ، ادب دوستى ، برادرى ، همنشينى ، و مجالست و موضوعاتى از اين دست ، بخش گسترده اى از ديوان است ؛ براى نمونه به مواردى اشاره مى شود : ادب و اخلاق (۳۲۰ ، ۳۱۲ ، ۱۲۵ ، ۹۶ ، ۸۲ ، ۸۰ ، ۷۹ ، ۶۶ ، ۴۸) برادرى و دوستى (۳۰۸ ، ۲۹۱ ، ۲۵۲ ، ۱۶۳ ، ۱۳۴ ، ۱۳۲ ، ۱۲۹ ، ۱۲۸ ، ۱۰۸، ۸۶ ، ۳) همنشينى ، رازدارى (۱۱۰)، مدارا (۲۰)، اعتدال (۲۴۶)، تواضع (۲۶۹) ، صبر (۲۶۷ ، ۲۴۷ ، ۲۰۳ ، ۱۹۶ ، ۱۸۹ ، ۱۸۳ ، ۱۸۲ ، ۱۶۷ ، ۱۶۶ ، ۱۰۹ ، ۷۷ ، ۲۷) ، قناعت (۳۱۷ ، ۳۰۰ ، ۱۹۸) و نيز پرهيز از خصلت هاى نكوهيده چون حرص و آز (۳۲۱ ، ۲۴۹ ، ۳۳) ، بخل (۲۷۵) ، آزار ديگران (۲۵۰) و حيله و نيرنگ (۳۹) .

۶ . مدايح و مراثى

بخشى از مضامين اشعار به مديحه ها و مرثيه ها اختصاص دارد . فقط يك مدح ، آن هم براى پيامبر صلى الله عليه و آله ، در مجموع سروده ها به چشم مى خورد كه پيامبر صلى الله عليه و آله را در روز جنگ مى ستايد و از امدادهاى خداوندى ، خوارى كافران و عزت مؤمنانْ سخن مى گويد (شعر ۳۵۳) . سروده هاى ۵۵۲ ، ۹۲ ، ۳۶ ، ۱۱ در رثاى رسول خداست و بى تابى امام عليه السلام را پس از پيامبر صلى الله عليه و آله ، باز مى نماياند . شعرهاى ۴۱ و ۳۷ را در رثاى همسرش و شعرهاى ۳۴۷ و ۱۴۹ را در رثاى پدر سروده است و سروده ۳۴۷ به مرثيه خديجه عليهاالسلامهمسر رسول خدا صلى الله عليه و آله و نخستين زنى كه نمازگزارد ، اختصاص دارد .


حديث پژوهي
382

بزرگ در آن نهفته است و در سروده ۲۴۰ ، كامل ترين مردم را معرفى مى كند .
در همين بخش ، سروده هايى مانند شماره هاى ۵۴۲ ، ۷۹ ، ۲۳ ، ۱۹ ، و به عقل و خرد مى پردازد و آنچه به دانش و جهل بر مى گردد ، چون شماره هاى ۲۸۵ ، ۱۹۲ ، ۱۰۴ ، ۸۵ ، ۲۳ ، ۱۰ ، ۲ نيز بسيار است .

۲ . توحيد و خداشناسى

توحيد و خداشناسى و برشمردن صفات الهى و فروعات و متعلقات توحيد ، بخش گسترده اى از ديوان را به خود اختصاص داده است . وصف خداوند (۲۸۰ و ۱۵۰) ، غفران الهى (۲۸۱) ، تقدير الهى (۲۹۴ و ۲۷۴) ، امداد الهى (۱۳۱) ، ياد خدا (۱۱۱) ، توكل (۳۰۷ و ۱۰۶) ، يأس از خداوند (۳۲۲ و ۲۷۱) ، رضا به قضاى الهى (۲۸۶) ، روزى (۲۸۳) و شكر نعمت (۳۱۵) پاره اى از مفاهيم برجسته در اين باره است .

۳ . آخرت و زندگى پس از مرگ

آخرت و زندگى پس از مرگ ، مضمون بسيارى از اشعار ديوان است . سروده هاى ۲۹۹ ، ۲۷۲ ، ۲۶۲ ، ۲۳۳ ، ۲۳۲ ، ۲۱۸ ، ۱۴۸ ، ۱۴۵ ، ۱۱۹ ، ۱۱۸ ، ۹۳ ، ۴۵ ، ۳۸ ، ۳۲ ، و . . . به نزديك بودن مرگ و آمادگى براى گذر از اين دنيا اشاره دارند و در مقابل ، دنيا و دل بستن بدان در بسيارى از اشعار ديگر ، نكوهش شده است كه مى توان به اين نمونه ها اشاره كرد : ۳۱۶ ، ۳۱۴ ، ۳۱۳ ، ۳۱۱ ، ۳۰۵ ، ۲۹۲ ، ۲۸۴ ، ۲۷۰ ، ۱۸۵ ، ۱۷۹ ، ۱۷۵ ، ۱۷۴ ، ۱۶۹ ، ۱۶۸ ، ۹۰ ، ۸۸ ، ۷۵ ، ۱۵ ، ۱۴ .

۴ . مناجات

مناجات و راز و نياز با خداوند ، بخشى از ديوان است . بيش از ده سروده ، مناجات با خداوند است كه مى توان به اين شماره ها اشاره كرد : ۴۲۴ ، ۴۲۳ ، ۴۲۰ ، ۲۶۹ ، ۲۶۱ ، ۲۵۹ ، ۲۵۳ ، ۱۷۷ ، ۷۸ ، ۴۴ ، ۱۷ ، ۹ . اين سروده ها با : يا رَب ، يا الهى ، يا سامِعَ الدُّعاءِ ،

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2306
صفحه از 462
پرینت  ارسال به