المسلسلات في الاجازات ؛ السيد محمود المرعشي ؛
الوجيز في ذكر المُجاز والمُجيز ؛ ابو طاهر احمد بن محمد السلفي ؛
الوجازة في الاجازة ، محمد شمس الحق العظيم آبادى .
پنج . بجز اينها ، پرسش هاى جدّى و جديدى كه روياروى حديث و سنّت قرار گرفته اند نيز در خور درنگ اند ؛ پرسش هايى كه با كليّت حديثْ سر و كار دارند و به طور طبيعى بايد در دانش برترى جاى گيرند ، مانند :
۱ . رابطه قرآن و حديث
۲ . ارتباط علوم حديث با ساير علوم اسلامى
۳ . روش ها و مكتب هاى (مناهج) حديث پژوهى
۴ . حدود و قلمرو دانش هاى حديثى
۵ . تأثير و تأثّر سنّت با ديگر فرهنگ ها
۶ . اسباب اختلاف احاديث
و . . . .
اينك ، با توجه به عرصه هاى گشوده شده در برابر حديث و دانش هاى گذشته و رايج ، چگونه بايد دانش هاى حديثى را طراحى كرد كه ضمن حفظ ارتباط منطقى ميان شاخه ها و اجزا ، بتوان فراگيرى (جامعيت) آنها را نيز حفظ كرد؟ اين ، پرسشى است كه بايد بدان پرداخت .

آينده دانش هاى حديثى

روشن است كه به آسانى و سادگى نمى توان در اين عرصه گام برداشت ؛ ليك از آن رو كه هر طرح تازه بايد از نقطه اى شروع شود تا پژوهشگران به اصلاح و تكميلْ بپردازند ، پيشنهاد اوّليه خود را براى علوم حديث ، بدين شكلْ عرضه مى داريم :

حديثْ گذشته است ، اسباب و علل افزايش و كاهش در حديث ، مناهج تحقيق و روش هاى خاصّ محدّثان ، و . . . امورى هستند كه توجه تامّى در اين برهه بدانها شده است . برخى آثار كه در اين زمينه مى توان ياد كرد ، عبارت اند از :
تاريخ الحديث و مناهج المحدّثين ، محمد نادى عبيدات ؛
تاريخ السنة المشرفة ، اكرم ضياء العُمرى ؛
تاريخ حديث شيعه ، مجيد معارف ؛
تاريخ عمومى حديث ، مجيد معارف ؛
مُسنَد نويسى در تاريخ حديث ، سيد كاظم طباطبايى ؛
سير حديث در اسلام ، سيد احمد ميرخانى ؛
دو . پژوهش و تحقيق در تاريخ علوم حديث . در اين زمينه مى توان از تاريخ فنون الحديث ، نوشته محمد عبدالعزيز الخولى ياد كرد .
سه . تدوين كتاب هايى با عنوان مصطلح الحديث ، كه حقيقتاً فرهنگْ نامه واژه هاى به كار رفته در حوزه دانش هاى حديثى اند . اين قبيل آثار ، به صورت الفبايى يا موضوعى ، به صورت تجريدى يا تطبيقى ، اصطلاحات به كار رفته در رشته هاى حديث را بررسى مى كنند .
در اين زمينه مى توان از اين آثار ياد كرد :
معجم مصطلحات الحديث ، سليمان مسلم الحرش ؛
نظم الدرر فى مصطلح علم الأثر ، احمد فريد ؛
تيسير مصطلح الحديث ، محمود الطحان ؛
چهار . گردآورى و تدوين اجازات محدّثان . در اين زمينه نيز مى توان به آثار زير ، اشاره كرد :
الاجازة الكبيرة ، السيد عبداللّه الموسوى الجزائرى ؛
اجازات الحديث التي كتبها شيخ المحدّثين المجلسي ، السيد احمد الحسينى ؛