35
حديث پژوهي

كيفيت نقل حديث به توسط راويان (از لحاظ صحّت و ضعف و اصطلاحات مربوط به اين خصوصيات) گفتگو مى شود كه از آن به مصطلح الحديثْ تعبير شده است . ۱
ايشان از يك سو بر كسانى كه به غلطْ نام علم رواية الحديث را دراية الحديث گذارده اند ، خُرده مى گيرد و مى گويد مناسب است آن را مصطلح الحديثْ نام كرد . ۲ و از سوى ديگر ، پيشنهاد مى كند كه علم دراية الحديث ، فقه الحديثْ نام گيرد . ۳
استاد جعفر سبحانى (كه كتابش به سال ۱۴۱۲ قمرى چاپ شد) ، تعريف شيخ بهايى را در شناسايى دراية الحديث ، مناسب تر دانسته و آن را به عبارتى ديگر برگردانده است :
هو العلم الباحث عن الحالات العارضة على الحديث من جانب السند والمتن . ۴
ايشان ، پس از شرح اين تعريف ، بر كسانى كه علم رجال و درايه را همتا قرار داده اند (كه يكى از سند و ديگرى از متنْ بحث مى كند) ، خُرده مى گيرد ؛ و مى گويد درايه ، از مجموع سند و متنْ بحث مى كند و رجال ، از مباحث جزئىِ سندِ روايات .
استاد عبدالهادى فضلى (كه كتابش به سال ۱۴۱۶ قمرى چاپ شد) مى گويد اين

1.علم الحديث ، ص ۷ـ ۸ ، دراية الحديث ، ص ۱ـ۴ .

2.علم الحديث ، ص ۷ .

3.دراية الحديث ، ص ۲ .

4.أصول الحديث وأحكامه ، ص ۱۱ـ۱۲ .


حديث پژوهي
34

مرحله چهارم : نقد و بررسى

دوران معاصر را مى توان دوره نقد و بررسى تعريف هاى ارائه شده از دانش هاى حديثى قلمداد كرد . در اين بُرهه ، تأليف ها در زمينه ياد شده ، چه در حوزه بحث هاى نظرى و چه تطبيقى ، فراوان مى شود . گرچه فراز و نشيب هايى در برخى از شاخه ها مشهود است .
در اين مرحله ، عالمان شيعى و سنّى ، به تجزيه و تحليل تعريف ها مى پردازند ؛ گرچه چندان تحوّلى به چشم نمى خورد . اينك نظرى بر اين ديدگاه ها مى افكنيم :
در ميان شيعه ، استادانى كه به علوم حديث پرداخته و در اين زمينه صاحب تأليف اند ، عبارت اند از :
۱ . استاد كاظم مدير شانه چى ، با دو كتاب علم الحديث و دراية الحديث [به فارسى] ،
۲ . استاد جعفر سبحانى ، با كتاب أصول الحديث وأحكامه ،
۳ . استاد عبدالهادى فضلى ، با كتاب أصول الحديث .
استاد مدير شانه چى در دو كتاب علم الحديث و دراية الحديث (كه در سال ۱۳۴۴ شمسى ، مستقل از يكديگر و بعدها در يك مجلّد به چاپ رسيدند) معتقد است كه :
علم الحديث ، علمى است كه به آن ، اقوال و تقارير و افعال پيغمبر و امام ، شناخته مى شود . . . معمولاً علم الحديث را به دو بخشْ تقسيم نموده اند :
اوّل ، علم رواية الحديث كه در آن از كيفيت اتّصال حديث به معصوم ، از لحاظ احوال رُوات و كيفيت سند و غيره گفتگو مى شود و اصطلاحاً علم اصول الحديث ناميده شده است .
دوم . علم دراية الحديث كه از معانى و مفاهيم الفاظ واردِ در احاديثْ بحث مى نمايد .
بخش اوّل نيز به دو دسته منقسم مى گردد ؛ زيرا گاهى از احوال رجال سند (از لحاظ عدالت و وثاقت و عدم آن) بحث مى شود كه به علم رجالْ مسمّى است و هنگامى از

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2362
صفحه از 462
پرینت  ارسال به