۳ . برخى معتقدند زنان در هويّت ذاتى ، با مردان برابرند و عقل آنان به لحاظ كمّى و كيفى ، تفاوتى با عقل مردان ندارد ؛ ليكن خصوصيّات طبيعى زن از قبيل : كمى صبر و استقامت ، تحمّل و بردبارى اندك و حافظه كم ، مانع بروز اين قوّه خدادادى است . ^۱
۴ . برخى ديگر گفته اند : عقل ، به دو نوع انسانى و اجتماعى منقسم مى شود كه زنان و مردان در عقل انسانى برابرند ؛ امّا در عقل اجتماعى ، مردان برترى دارند . ^۲
۵ . استاد مصطفوى ، تفاوت عقل زنان و مردان را ذاتى نمى داند ، بلكه بر بُعد تجربى و اكتسابى عقل مردان تأكيد مى ورزد و مى فرمايد :
زن به افزايش عقل خويش ، به آن اندازه كه مرد نيازمند افزايش آن است ، نيازمند نيست ؛ زيرا كه حيطه فعّاليتش محيط خانه است . ^۳
وى بر اين باور است كه :
عوامل رشد اين عقل و تجربه ، . . . به حكم طبيعت و فرمان خالق طبيعت ، بيش از زنان ، دردسترس مردان است . ^۴
با اين تشتّت آرا در تفسير حديث يادشده ، چگونه مى توان از كنار آن به آسانى گذشت؟! جالب است دانسته شود كه در باب شرح و تفسير اين حديث ، چند كتاب مستقل نگاشته شده است .
مدافع نقصان عقل زن ، نمى تواند به اجمال و ابهام بسنده كرده ، بدون ردّ تفسيرهاى مخالف ، به رأيى و نظرى پايبند شود . مگر روش فقيهانْ اين نيست كه اگر شواهدى روشن در تفسير حديثى نداشتند ، آن را مسكوت مى گذارند و رأيى براساس آن ، صادر نمى كنند؟
پنج . در بسيارى از روايات ، از زنان عاقل سخن رفته و به ازدواج با زنان عاقل ،

بجز اين دو معنا ، آراى ديگرى نيز در معناى اين حديث ، عرضه شده كه بدان ها اشاره مى شود :
۱ . استاد محمّدتقى جعفرى ، زنان و مردان را در عقلِ عملى برابر مى داند و تفاوت را در عقل نظرى مى بيند . وى عقل نظرى را چنين تعريف نموده است :
عقل نظرى همان فعّاليت استنتاج هدف ها يا وصول به آنها با انتخاب واحدها و قضايا و وسايلى است كه مى توانند براى رسيدن به هدف ها كمك نمايند ، بدون اين كه واقعيت يا ارزش آن هدف ها و وسايل را تضمين نمايد . ^۱
سپس مى افزايد :
بنابراين ، آنچه كه صنف مرد به او مى بالد و مغرور مى شود ، فى نفسه داراى ارزش نيست ، و اعتبارى بيش از شكل دادن به واحدها و قضايايى كه آنها را صحيح تلقّى كرده است ندارد ؛ بلكه از آن جهت است كه اشتياق آدمى به دريافت واقعيّت و رشد شخصيّت ، به شرط اعتدال روانى ، سطوح شخصيّت وى را اشغال مى نمايد . لذا با حاكميّت عقلِ نظرى ، درباره واقعيّت ها و رشد شخصيت ، همواره دچار نوعى تشويش خاطر و وسوسه مى باشد . ^۲
۲ . آقاى لبيب بيضون ، مولف تصنيف نهج البلاغة معتقد است :
قدرت تمييز خوب و بد در امور اساسى ، به تمامى انسان ها تعميم دارد ؛ ولى در تشخيص خيروشر در امور فرعى ، عنصر مردانه اندكى بر عنصر زنانه ترجيح دارد .
ايشان معتقد است :
مردان در تشخيص امور فرعى و دقيق ، بر زنان ، برترى دارند . به علاوه ، از آن جاكه زن فطرتاً موجودى عاطفى است ، در تمام امور زندگى پيروى وى از اميال باطنى قويتر از فرمانبرى وى از عقل است . ^۳