شهوته عقله فهو شرّ من البهائم» . ۱
۰.عبداللّه بن سنان گويد كه از امام صادق عليه السلام پرسيديم :آيا آدميانْ برترند يا فرشتگان فرمود : اميرالمومنين گفته است : «خدا فرشتگان را از عقلِ بدون شهوت آفريد و چهارپايان را از شهوت بدون عقل ؛ امّا در آدمى ، هر دو را تركيب كرد . آن كه عقلش بر شهوتش چيره شود ، از فرشتگان برتر است و آن كه شهوتش بر عقل چيره گردد ، از چهارپايانْ پست تر است» .
سند اين روايت ، صحيح و دلالت آن ، واضح و روشن است . اين روايت ، نحوه آفرينش آدميان را بيان نموده و تفاوتى ميان زن و مرد نگذاشته است .
ب . برخى روايات ، انسان را تركيبى از عقل و صورتْ معرّفى مى كند و عقل را به منزله روح در كالبد انسان مى داند ؛ مانند :
۰.وقال على عليه السلام :الإنسان عقل وصورةٌ ؛ فمن أخطاه العقل ولزمته الصورة لم يكن كاملاً وكان بمنزلة من لاروح فيه . ۲
۰.آدمى ، عقل و صورت است . آن كه عقل را رها كرده و به صورت چسبيده است ، كامل نيست و به سان موجودى است كه روح ندارد .
ج . دسته اى ديگر از احاديث ، ملاك انسانيّت را عقل مى شناسد ؛ مانند :
۰.عن على عليه السلام :الإنسان بعقله . ۳
انسانيّت انسان ، به عقل اوست .
د . دسته اى ديگر از احاديث ، بر عقل اكتسابى دلالت دارد كه رشد و نقص آن ، به خصلت ها و رفتار آدمى بسته است. در اين جا، چند حديث ازاين باب را مثال مى آوريم:
۰.قال النبى صلى الله عليه و آله :أطعموا نساءكم الحوامل اللبان ؛ فإنّه يزيد في عقل الصبى . ۴
۰.به زنان باردار ، شير بخورانيد ؛ زيرا عقل بچه را افزايش مى دهد .
