۱۴ . احاديث مُدْرَج .
ب . گردآورى و دسته بندى احاديث مختلف بر اساس اسباب و علل تعارض .
ج . ضابطه مند ساختن اسباب اختلاف . بدين معنا كه چگونه مى توان ادعا كرد كه علت اختلاف ، اين يا آن سبب بوده است . بايد پس از استقرا و شناسايى علل تعارض ، تطبيق آن علّت بر نمونه ها و موارد ، ضابطه دار و قانونمند شود . در مَثَل :راه شناسايى تقيّه در حديث نشان داده شود ؛ تفاوت هايى كه از طريق استنساخ يا كتابتْ حاصل شده ، بر اساس پژوهش در تاريخ كتابت عربى معلوم گردد ؛ و . . . .
د . قاعده مند ساختن راه حل ها و چگونگى علاج ، بر پايه اسباب و علل و نمونه ها . بدين معنا كه راه حل ، بر پايه اسباب و عللِ ادعا شده طراحى شود و به صورت قاعده درآيد .
اميد مى رود كه حوزويان ،در اين عرصه ، پيشگام باشند و دست اندركاران امر تعليم و تعلّم در حوزه ها ، بستر مناسب اين پژوهش ها را فراهم سازند .

سنّت هاى جاهلى . ^۱
برخى از فقها ، اسباب اختلاف را به داخلى و خارجى تقسيم كرده اند . بر اين اساس ، اسباب داخلى اختلاف ، عبارت اند از : «نَسخ ، احكام قانونى و ولايى ، كتمان» و اسباب خارجى : «وضع ، نقل به معنا ، احاديث مُدْرَج ، تقطيع ، تشابه خط و نگارش ، تصحيح قياسى ، خلط بين كلام امام و فقيه از سوى روات» . ^۲
به نظر مى رسد كه علل و اسباب ، فراتر از اينها باشند و مى توان برخى از آنها را چنين برشمرد :
۱ . نسخ ،
۲ . از ميان رفتن پاره اى قرائن ،
۳ . استنساخ و نحوه كتابت ،
۴ . وضع و جعل ،
۵ . اختلاف حالات مردم از نظر جهل و نسيان و مراتب و درجات ،
۶ . تفاوت شرايط زمانى و مكانى ،
۷ . احكام ولايى پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام ،
۸ . نقل به معنا ،
۹ . تقيّه ،
۱۰ . تشريع تدريجى ،
۱۱ . از ميان رفتن پاره اى احاديث ،
۱۲ . سوء فهم احاديث و روايات ،
۱۳ . تقطيع روايات ،