براى تفسير اين حديث شريف بايد مقصود از دوران جاهليت را روشن كنيم.
از نظر قرآن كريم و احاديث اسلامى، عصر رسالت رسول اكرم صلى الله عليه و آله عصر علم و پيش از بعثت آن حضرت، دوران جاهليت است، بدين معنا كه پيش از بعثت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به دليل تحريفى كه در اديان آسمانى پديد آمده بود مردم راهى براى شناخت حقايق هستى نداشتند و آن چه كه به نام دين بر جوامع مختلف بشرى حكومت مى كرد چيزى جز خرافات و موهومات نبود. در واقع اديان تحريف شده و عقايد موهوم ابزارى براى سلطه زر و زور بر انسان شده بودند و اين واقعيتى است كه تاريخِ قبل از اسلام نيز آن را تأييد مى كند.
بعثت مبارك رسول اللّه صلى الله عليه و آله ، آغاز عصر علم بود. اساسى ترين مسؤوليت ايشان مبارزه با خرافات و تحريفات و روشن كردن حقايق براى مردم بود. او خود را براى مردم همچون پدرى مى دانست كه آنان را مى پروراند و آموزش مى دهد. ايشان مى فرمود: «در واقع من براى شما همچون پدرى هستم كه به شما مى آموزم» ۱ .
آن حضرت نبوّت خود را پديده اى منطبق با موازين عقلى و علمى معرفى مى كرد كه اگر دانشمندان در صدد شناخت آن برآيند مى توانند به سادگى راستگويى اش را درباره ارتباط او با مبدأ هستى درك كنند: «وَيَرَى الّذينَ اُوتُوا العلمَ الّذى اُنْزِلَ اليكَ مِنْ رَبِّكَ هُوَ الْحَقّ ۲ » .
ايشان نيز مردم را از پيروى هر چه كه علم آن را تأييد نمى كند. به شدّت بر حذر مى داشت و اين آيه را براى آنان تلاوت مى فرمود: «و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن» ۳ .
