223
ایمان در قرآن

نامیده می‌شود. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در این باره می‌فرماید:

۰.إنَّ العَبدَ لا یُکتَبُ مِنَ المُسلِمینَ حَتَّى یَسلَمَ النَّاسُ مِن یَدِهِ وَ لِسانِهِ وَ لا یَنالُ دَرَجَةَ المُؤمِنینَ حَتَّى یأمَنَ أخُوهُ بَوائِقَهُ وَ جَارُهُ بَوادِرَهُ.۱

۰.بنده، در شمار مسلمانان نوشته نمی‌شود، مگر آن که مردم از دست و زبان او آسوده باشند، و به درجه مؤمنان نمی‌رسد، مگر آن که برادرش از شرّ او و همسایه‌اش از خشم او ایمن باشد.

آسودگی از دست و زبان، به این معناست که مردم از جانب مسلمان، آزار جسمی و گزند روحی نبینند. گاهی زیان ناشی از گزند روحی، بیش از آزار جسمی است. بر اساس احادیث، اثر برخی از آزارهای روحی، به اندازه‌ای است که انسان را به کفر نزدیک می‌کند. به عنوان نمونه، نکوهش و سرزنش دیگران به خاطر لغزش‌هایی که داشته‌اند، از گزندهایی است که انسان را از ایمان دور می‌سازد. امام باقر علیه السلام می‌فرماید:

۰.أقرَبُ ما یَکُونُ العَبدُ إلَى الکُفرِ أن یُواخِیَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ عَلَى الدِّینِ فَیُحصِیَ عَلَیهِ زَلَّاتِهِ لِیُعَیِّرَهُ بِها یَوماً ما.۲

۰.نزدیک‌ترین زمانِ بنده به کفر، زمانی است که شخصی با شخصی بر اساس دینش برادری [و دوستی] کند و آن‌ گاه، آمار لغزش‌های وی را بگیرد تا روزی به واسطه آنها او را سرزنش کند.

کسی که خاطر دیگران را با بر شمردن اشتباه و لغزش‌های گذشته آنان بیازارد، به آفت ایمان مبتلا گشته است. انسان‌ مؤمن، خوبی‌ دیگران را به خاطر می‌سپارد و بدی‌ ایشان را از صفحه خاطر خود، پاک می‌کند.

به این ترتیب، مسلمان واقعی، کسی است که گزند روحی و آزار جسمی او به هیچ کس نرسد و مسلمانان از دست و زبان او در امان باشند و چنانچه برادران دینی و همسایگان همواره از آزار و خشم او ایمن بمانند، به درجه ایمان می‌رسد. با توجّه به آنچه گذشت،

1.. أعلام الدین: ص ۱۴۴.

2.. الکافی: ج ۲ ص ۳۵۵ ح ۶.


ایمان در قرآن
222

آنان، موجب بدفرجامی و دوری از رستگاری می‌گردد. کسی که مردم از گزند او هراسان باشند، شایستگی گوهر ایمان را ندارد. به همین دلیل، مؤمن کسی است که هر چند از ناحیه مردم، گزندی به او رسد، گزند او، به مردم نمی‌رسد و هیچ کس از او آزاری نمی‌بیند. امام علی علیه السلام می‌فرماید:

۰.المُؤمِنُ مَن تَحَمَّلَ أذَى النَّاسِ وَ لا یَتَأذَّى أحدٌ بِهِ.۱

۰.مؤمن، کسی است که آزار مردم را تحمّل می‌کند و آزارش به هیچ کس نمی‌رسد.

از نگاه احادیث،۲ کسی که با گزند و آزار خود، آسایش مسلمانان را بر هم زند، افزون بر خروج از ایمان، لیاقت مسلمانی ندارد و شایسته نیست او را مسلمان نامید. مؤمن کسی است که مسلمانان از گزند او در امان باشند و در حفظ جان و مال خود، به او اعتماد کنند. مسلمانان، نه تنها از جانب مؤمن، هراسی ندارند؛ بلکه او را تکیه‌گاه مناسب و مایه آسایش خود می‌دانند و در امور زندگی به او اعتماد می‌کنند. مؤمن در نگهداری از جان و مال مسلمانان، مسئولیت‌پذیر است و هرگز به مال و جان آنها خیانت نمی‌کند و موجب رنج و زحمت آنان نمی‌گردد. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:

۰.المُؤمِنُ مَن أمِنَهُ المُسلِمُونَ عَلَى أموالِهِم وَ دِمائِهِم وَ المُسلِمُ مَن سَلِمَ المُسلِمُونَ مِن یَدِهِ وَ لِسانِهِ.۳

۰.مؤمن، کسی است که مسلمانان، او را بر مال و جانشان امین بدانند و مسلمان، کسی است که مسلمانان از دست و زبان او آسوده و بی‌گزند باشند.

کسی که مسلمانان، از گزند دست و زبانش در بیم و هراس باشند، نه تنها از ایمان، بلکه از اسلام خارج می‌شود. مسلمان، کسی است که مسلمانان از آزار جسمی و روحی او آسوده باشند و او جسم و روح مردم را با گزند خود، نیازارد. کسی که افزون بر این، اصل امانتداری را در حقّ مال و جان مسلمان‌ها رعایت کند، شایسته ایمان می‌گردد و مؤمن

1.. غرر الحکم: ج ۲ ص ۱۵۳ ح ۲۱۵۵.

2.. آیه و احادیث مربوط به این موضوع، در جلد سوم از دانش‌نامۀ قرآن و حدیث، به صورت مفصّل، ذکر شده است.

3.. کتاب من لا یحضره الفقیه: ج ۴ ص ۳۶۲ ح ۵۷۶۲.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120803
صفحه از 436
پرینت  ارسال به