363
ایمان در قرآن

بهره بگیرد، چنانچه با رو آوردن به کارهای بیهوده و بی‌ثمر، پرونده خود را خالی بگذارد، در روزی که قرآن آن را «یوم الحسرة» نامیده است،۱ انگشت ندامت خواهد گزید.

به همین دلیل، مؤمن به کارهای با فایده رو می‌آورد و هر کاری که در سعادت او بی‌فایده باشد، فرو می‌گذارد. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در این باره می‌فرماید:

۰.مِن حُسنِ إسلامِ المَرءِ تَرکُهُ ما لا یَعنِیهِ.۲

۰.از نشانه‌های نیکویی اسلام آدمی، فرو گذاشتن بیهوده‌هاست.

ه‍ ـ پرداختن به کار غیر مهم: مؤمن، نه تنها کار بیهوده انجام نمی‌دهد، بلکه در میان کارهای بافایده، مهم‌ترین آنها را بر می‌گزیند و انجام می‌دهد. کسی که از کار اهمّیت‌دار باز ماند و به کار غیر مهم مشغول شود، فایده بیشتر را از دست می‌دهد. امام علی علیه السلام می‌فرماید:

۰.مَن اشتَغَلَ بِغَیرِ المُهِمِّ ضَیَّعَ الأهَمَّ.۳

۰.هر کس به آنچه مهم نیست بپردازد، کار مهم‌تر را از دست می‌دهد.

بنا بر این، مؤمن نه تنها به فایده کار توجّه می‌کند، بلکه در پی کار پُرفایده است و تلاش خود را برای کسب فایده بیشتر به کار می‌گیرد. کسی که به جای پرداختن به امور ضروری، به کارهای غیر مهم رو آورد، ناگزیر، امور ضروری و لازم را وا می‌نهد و بدین ترتیب از رسیدن به سود بیشتر محروم می‌ماند. امیر مؤمنان علیه السلام می‌فرماید:

۰.مَن شَغَلَ نَفسَهُ بِما لا یَجِبُ، ضَیَّعَ مِن أمرِهِ ما یَجِبُ.۴

۰.هر کس خود را به آنچه ضرورت ندارد، سرگرم سازد، آنچه را برایش ضرورت دارد، ضایع می‌کند.

چنانچه انسان در زندگی، به کارهای لازم و ضروری بپردازد، فرصت انجام کار بیهوده و غیر لازم را نخواهد یافت. به همین شکل، اگر مشغول کار غیر ضروری

1.. ر. ک: مریم: آیۀ ۳۹.

2.. قرب الإسناد: ص ۶۷ ح ۲۱۴.

3.. غرر الحکم: ج ۵ ص ۳۳۰ ح ۸۶۰۷.

4.. غرر الحکم: ج ۵ ص ۳۱۳ ح ۸۵۲۸.


ایمان در قرآن
362

بروز چنین رفتارهایی از سوی مؤمن، مصداق لغو و بیهوده‌گویی‌ای است که باید از آن اعراض کرد. امام صادق علیه السلام در باره آیه شریف (وَ الَّذینَ هُم عَنِ اللَّغوِ مُعرِضُون) می‌فرماید:

۰.هُوَ أن یَتَقَوَّلَ الرَّجُلُ عَلَیکَ بِالباطِلِ أو یأتِیَکَ بِما لَیسَ فِیکَ فَتُعرِضُ عَنهُ لِلَّهِ.۱

۰.یعنی کسی در باره تو، نادرستی ببافد، یا چیزی را که در تو نیست، به تو نسبت دهد و تو به خاطر خدا از او اعراض کنی.

ج ـ سخن بدون یاد خدا:‌ گفتار مؤمن،‌ آمیخته از ذکر و یاد خداوند است و مؤمن از سخنی که در تعارض با یاد خداوند باشد، پرهیز دارد. هر سخنی که با یاد خدا از انسان صادر شود و برای خدا باشد، ذکر به شمار می‌آید. ذکر خدا، فقط در نماز و ذکرهای مأثور و غیر مأثور خلاصه نمی‌شود. چنانچه انسان در گفتگو با همسر و فرزندان، دوستان و همسایگان، پدر و مادر، رضایت خداوند را در نظر گیرد و با نیّت الهی، با آنها سخن بگوید، گفتار او، ذکر خدا به شمار می‌آید و از لغو بودن خارج می‌شود. در غیر این صورت، هر سخنی که در آن ذکر و یاد خداوند نباشد، مصداق آشکار لغو و بیهوده‌گویی است. امیر مؤمنان علیه السلام می‌فرماید:

۰.کُلُّ قَولٍ لَیسَ لِلَّهِ فِیهِ ذِکرٌ فَلَغوٌ.۲

۰.هر سخنی که در آن یاد خدا نباشد، بیهوده است.

مؤمن در گفتگوهای روزمرّه و سخنان عادی خود، اندازه نگه می‌دارد و جز برای رضایت خداوند، سخنی بر زبان جاری نمی‌کند.

د ـ کار بیهوده: نه تنها گفتار خالی از یاد خداوند، لغو به شمار می‌آید، بلکه هر کاری که در آن توجّه به خدا نباشد و با قصد قربت صورت نگیرد، لغو خواهد بود و مؤمن از آن روی‌گردان است. کسی که به کارهای بیهوده و بی‌فایده مشغول ‌شود، پرونده اعمالش از نیکی‌ خالی می‌‌ماند و زمینه حسرت او در صحنه محشر فراهم می‌آید. او که در دنیا برای پُر کردن توشه اعمال فرصت دارد و می‌تواند با کارهای شایسته و نیکوکاری، از فرصت خود

1.. مجمع البیان: ج ۷ ص ۱۷۷.

2.. الإرشاد: ج ۱ ص ۲۹۷.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120765
صفحه از 436
پرینت  ارسال به