569
علم و حكمت جلد دوّم

۱۶۴۳.امام حسين عليه السلامـ در امر به معروف و نهى از منكرـ : اى مردم! از آنچه خدا دوستانش را بدان پند داده پند گيريد ؛ همچون بدگويى او از كاهنانِ يهود . آنجا كه مى فرمايد : «چرا علماى ربّانى و دانشمندانشان آنان را از گفتار گناه آلودشان نهى نمى كنند ؟» و مى فرمايد : «كافران بنى اسرائيل لعنت شدند ـ تا آنجا كه فرمايد ـ چه بد بود آنچه كردند» و خداوند ايشان را نكوهيد ؛ زيرا از ستمكارانى كه در ميانشان بودند ، زشت و فساد بسيار ديدند ، ولى به طمع بهره اى كه از آن ستمگران مى بردند و از بيم آنكه بى نصيب بمانند ، ايشان را نهى نمى كردند ؛ در حالى كه خدا مى فرمايد : «و از مردم نترسيد و از من پروا كنيد» و نيز مى فرمايد : «مردان و زنان مؤمن دوستان يكديگرند . امر به معروف و نهى از منكر مى كنند» .
خدا از آن رو امر به معروف و نهى از منكر را نخستين فريضه خود قرار داد كه مى دانست چون اين فريضه ادا گردد و برپا داشته شود ، تمام فريضه هاى ديگر ، از آسان و دشوار ، برپا ايستند و اين از آن روست كه امر به معروف و نهى از منكر دعوت به اسلام است؛ همراه با ردّ مظالم و مخالفت با ستمكار و تقسيم درآمد عمومى و غنيمتهاى جنگى و گرفتن زكات (و صدقات) از جاى خود و مصرف آن در جاى خود .
سپس شما اى گروه به هم پيوسته ! گروهى نامور به دانش و نامدار به نكويى و معروف به خيرخواهى . به لطف خدا در دل مردم شكوهمند هستيد . بزرگ از شما پروا كند و ناتوان گراميتان دارد و آن كس كه بر او برترى نداريد و احسانى به او نكرده ايد ، شما را بر خويش مقدم مى دارد . هرگاه نيازمندان از رسيدن به نياز خود محروم مانند ، شما را شفيع كنند و شما به شكوهى چون شوكتِ شهرياران و بزرگوارىِ بزرگان در راه گام برمى داريد . آيا اين همه از آن رو نيست كه شما به جايگاهى رسيده ايد كه مردم از شما اميد دارند ، تا به حقّ خدا قيام كنيد ؟ اگرچه از قيام به بيشتر حقوق الهى كوتاهى كرديد ، پس حقّ امامان را خوار شمرده ايد و حقّ ناتوانان را تباه ساخته ، ولى آنچه را حقّ خود مى پنداريد خواسته و بدان دست يافته ايد . نه مالى بذل كرديد و نه جانى را در راهِ جان آفرين به خطر افكنديد و نه براى خدا با گروهى در افتاديد .
شما از خدا آرزوى بهشت و همجوارىِ پيامبران و امان از كيفرش را داريد . اى كسانى كه چنين آرزويى از خداوند داريد! من بر شما از آن مى ترسم كه انتقامى از انتقامهاى خدايى بر شما فرود آيد ؛ زيرا شما از كرم الهى به اين جايگاه برتر دست يافتيد ، ولى مردان الهى را بزرگ نمى داريد . از شكسته شدن برخى از پيمانهاى پدرانتان هراسان مى شويد ، ولى با اينكه مى بينيد پيمانهاى الهى شكسته شده هراسان نمى گرديد ؛ حال آنكه عهد (و ولايتِ) پيامبر صلى الله عليه و آلهخوار شمرده شده است و نابينايان و گنگها و زمينگيران در همه شهرهاى (جهان اسلام) درمانده اند و بر آنها ترحّمى نمى شود . شما به اندازه منزلتى كه از آن برخورداريد ، كارى نمى كنيد و نه بدان كس كه [در اين جهت ]كار مى كند مددى مى رسانيد و با چرب زبانى و سازش با ستمگران خود را آسوده مى سازيد .
همه اينها از آن چيزهاست كه خداوند شما را به جلوگيرى (فردى) و هميارىِ با ديگران در جلوگيرى از آنها فرمان داده و شما غافليد . مصيبت شما از همه مردم بزرگتر است اگر نيك دانستيد ، و اين بدان جهت است كه در نگهدارى جايگاه دانشمندان كوتاهى كرديد؛ زيرا گردش امور و جريان احكام به دست دانشمندان به خداوند است كه بر حلال و حرامش امين اند و اين جايگاه از شما گرفته شده است و اين سلبِ منزلت جز به سبب پراكندگى از حقّ واختلافتان در سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله پس از دليلى روشن نيست.
اگر بر آزار شكيبايى مى كرديد و در راه خدا تحمّل به خرج مى داديد ، امور خدا بر شما وارد و از شما صادر مى شد و به شما بازمى گشت؛ ولى شما خود ستمكاران را در جايگاه خويش جاى داديد و زمام امور (حكومت) خدايى را به دستِ آنان سپرديد ، تا به شبهه كار كنند و به راهِ شهوتها روند . گريز شما از مرگ و خوش آمدنتان از زندگى ، كه به هر حال از شما جدا مى شود ، آنان را بر اين مقام مسلّط كرد . شما ناتوانان را به چنگال آنها سپرديد كه برخى را بنده و مقهور كنند و پاره اى را درمانده از تأمين معيشت و مغلوب سازند . مملكت را با خودكامگى زير و زبر كنند و به پيروى از تبهكاران و جسارت بر خداىِ جبّار ، رسوايىِ هوسرانيهايشان را به دل خويش هموار دارند .
به هر شهرى سخنرانى زبانباز بر منبر دارند و تمام سرزمين اسلام ، بى دفاع زير پايشان افتاده ، و دستشان در همه جاى آن باز است و مردم بَردِه وار در اختيار آنان اند ، و دست درازى آنان را نمى توانند از خود دور كنند . برخى زورگو و لجوج ، بر ناتوان بسختى حمله مى برند ، و پاره اى فرمانروايى هستند كه آورنده وبازگرداننده اى[وخدا وقيامتى ]نمى شناسند.
شگفتا! و چرا در شگفت نباشم كه زمين از آنِ ستمگرى دغل پيشه و باجگيرى ستمگر و كارگزارى است كه بر مؤمنان رحم نياورد ، پس خدا در كشاكشى كه ما داريم ، حاكم و به حكم خود در مشاجره اى كه ميان ماست داوَر باد .
خدايا! تو خود مى دانى آنچه از ما برآمده از سرِ رقابتِ در سلطنت و طلب كالاى پستِ دنيا نبوده است؛ بلكه از آن روست كه پرچم دين تو را برافراشته بينيم و اصلاح را در كشورت آشكار كنيم و بندگان ستمديده ات در امان باشند و به واجبات و سنّتها و احكامت عمل شود . پس اگر شما ما را يارى نكنيد وبه ما حقّ ندهيد، ستمگران همچنان بر شما قدرت خواهند داشت و به خاموش كردن نور پيامبرتان مى پردازند . خداوند ما را بس كه بر او توكّل مى كنيم و به او روى مى آوريم و بازگشتْ هم به سوى اوست .


علم و حكمت جلد دوّم
568

۱۶۴۳.ـ الإمام الحسين عليه السلامـ فِي الأَمرِ بِالمَعروفِ والنَّهيِ عَنِ المُنكَرِـ : اِعتَبِروا أيُّهَا النّاسُ بِما وَعَظَ اللّهُ بِهِ أولِياءَهُ مِن سوءِ ثَنائِهِ عَلَى الأَحبارِ إذ يَقولُ : «لَو لا يَنهاهُمُ الرَّبّانِيّونَ و الأَحبارُ عَن قَولِهِمُ الإِثمَ ۱ » ، وقالَ : «لُعِنَ الَّذينَ كَفَروا مِن بَني إسرائيلَ ـ إلى قوله ـ لَبِئسَ ما كانوا يَفعَلونَ ۲ » . وإنَّما عابَ اللّهُ ذلِكَ عَلَيهِم لِأَنَّهُم كانوا يَرَونَ مِنَ الظَّلَمَةِ الَّذينَ بَينَ أظهُرِهِمُ المُنكَرَ والفَسادَ فَلا يَنهَونَهُم عَن ذلِكَ ؛ رَغبَةً فيما كانوا يَنالونَ مِنهُم ، ورَهبَةً مِمّا يَحذَرونَ ، واللّهُ يَقولُ : «فَلا تَخشَوُا النّاسَ و اخشَونِ ۳ » ، وقالَ : «و المُؤمِنونَ و المُؤمِناتُ بَعضُهُم أولِياءُ بَعضٍ يَأمُرونَ بِالمَعروفِ و يَنهَونَ عَنِ المُنكَرِ ۴ » .
فَبَدَأَ اللّهُ بِالأَمرِ بِالمَعروفِ والنَّهيِ عَنِ المُنكَرِ فَريضَةً مِنهُ ، لِعِلمِهِ بِأَنَّها إذا اُدِّيَت واُقيمَتِ استَقامَتِ الفَرائِضُ كُلُّها هَيِّنُها وصَعبُها ؛ وذلِكَ أنَّ الأَمرَ بِالمَعروفِ والنَّهيَ عَنِ المُنكَرِ دُعاءٌ إلَى الإِسلامِ مَعَ رَدِّ المَظالِمِ ، ومُخالَفَةِ الظّالِمِ ، وقِسمَةِ الفَيءِ والغَنائِمِ ، وأخذِ الصَّدَقاتِ مِن مَواضِعِها ، ووَضعِها في حَقِّها .
ثُمَّ أنتُم ، أيَّتُهَا العِصابَةُ ، عِصابَةٌ بِالعِلمِ مَشهورَةٌ ، وبِالخَيرِ مَذكورَةٌ ، وبِالنَّصيحَةِ مَعروفَةٌ ، وبِاللّهِ في أنفُسِ النّاسِ مهابَةٌ ، يَهابُكُمُ الشَّريفُ ، ويُكرِمُكُمُ الضَّعيفُ ، ويُؤثِرُكُم مَن لا فَضلَ لَكُم عَلَيهِ ولا يَدَ لَكُم عِندَهُ ، تَشفَعونَ فِي الحَوائِجِ إذَا امتَنَعَت مِن طُلاّبِها ، وتَمشونَ فِي الطَّريقِ بِهَيبَةِ المُلوكِ وكَرامَةِ الأَكابِرِ . ألَيسَ كُلُّ ذلِكَ إنَّما نِلتُموهُ بِما يُرجى عِندَكُم مِنَ القِيامِ بِحَقِّ اللّهِ وإن كُنتُم عَن أكثَرِ حَقِّهِ تُقَصِّرونَ ؟ ! فَاستَخفَفتُم بِحَقِّ الأَئِمَّةِ ، فَأَمّا حَقُّ الضُّعَفاءِ فَضَيَّعتُم ، وأمّا حَقُّكُم بِزَعمِكُم فَطَلَبتُم . فَلا مالاً بَذَلتُموهُ ، ولا نَفسًا خاطَرتُم بِها لِلَّذي خَلَقَها ، ولا عَشيرَةً عادَيتُموها في ذاتِ اللّهِ ، أنتُم تَتَمَنَّونَ عَلَى اللّهِ جَنَّتَهُ ومُجاوَرَةَ رُسُلِهِ وأمانًا مِن عَذابِهِ !
لَقَد خَشيتُ عَلَيكُم أيُّهَا المُتَمَنّونَ عَلَى اللّهِ أن تَحِلَّ بِكُم نَقمَةٌ مِن نَقَماتِهِ ؛ لِأَنَّكُم بَلَغتُم مِن كَرامَةِ اللّهِ مَنزِلَةً فُضِّلتُم بِها ، ومَن يُعرَفُ بِاللّهِ لا تُكرِمونَ ، وأنتُم بِاللّهِ في عِبادِهِ تُكرَمونَ ! وقَد تَرَونَ عُهودَ اللّهِ مَنقوضَةً فَلا تَفزَعونَ ، وأنتُم لِبَعضِ ذِمَمِ آبائِكم تَفزَعونَ ، وذِمَّةُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آلهمَحقورَةٌ ! والعُميُ والبُكمُ والزَّمنى فِي المَدائِنِ مُهمَلَةٌ لا تُرحَمونَ ، ولا في مَنزِلَتِكُم تَعمَلونَ ، ولا مَن عَمِلَ فيها تُعينونَ ، وبِالاءِدهانِ والمُصانَعَةِ عِندَ الظَّلَمَةِ تَأمَنونَ !
كُلُّ ذلِكَ مِمّا أمَرَكُمُ اللّهُ بِهِ مِنَ النَّهيِ والتَّناهي وأنتُم عَنهُ غافِلونَ !
وأنتُم أعظَمُ النّاسِ مُصيبَةً لِما غُلِبتُم عَلَيهِ مِن مَنازِلِ العُلَماءِ لَو كُنتُم تَشعُرونَ ! ذلِكَ بِأَنَّ مَجارِيَ الاُمورِ والأَحكامِ عَلى أيدِي العُلَماءِ بِاللّهِ الاُمَناءِ عَلى حَلالِهِ وحَرامِهِ ، فَأَنتُمُ المَسلوبونَ تِلكَ المَنزِلَةَ ، وما سُلِبتُم ذلِكَ إلاّ بِتَفَرُّقِكُم عَنِ الحَقِّ واختِلافِكُم فِي السُّنَّةِ بَعدَ البَيِّنَةِ الواضِحَةِ !
ولَو صَبَرتُم عَلَى الأَذى وتَحَمَّلتُمُ المَؤونَةَ في ذاتِ اللّهِ كانَت اُمورُ اللّهِ عَلَيكُم تَرِدُ وعَنكُم تَصدُرُ وإلَيكُم تَرجِعُ ، ولكِنَّكُم مَكَّنتُمُ الظَّلَمَةَ مِن مَنزِلَتِكُم واستَسلَمتُم اُمورَ اللّهِ في أيديهِم ! يَعمَلونَ بِالشُّبُهاتِ ويَسيرونَ فِي الشَّهَواتِ ، سَلَّطَهُم عَلى ذلِكَ فِرارُكُم مِنَ المَوتِ وإعجابُكُمُ بِالحَياةِ الَّتي هِيَ مُفارِقَتُكُم ، فَأَسلَمتُمُ الضُّعَفاءَ في أيديهِم ، فَمِن بَينِ مُستَعبَدٍ مَقهورٍ وبَينِ مُستَضعَفٍ عَلى مَعيشَتِهِ مَغلوبٍ ، يَتَقَلَّبونَ فِي المُلكِ بِآرائِهِم ، ويَستَشعِرونَ الخِزيَ بِأَهوائِهِمُ اقتِداءً بِالأَشرارِ وجُرأَةً عَلَى الجَبّارِ، فيكُلِّ بَلَدٍ مِنهُم عَلى مِنبَرِهِ خَطيبٌ يَصقَعُ.
فَالأَرضُ لَهُم شاغِرَةٌ وأيديهِم فيها مَبسوطَةٌ والنّاسُ لَهُم خَوَلٌ ۵ لا يَدفَعونَ يَدَ لامِسٍ ، فَمِن بَينِ جَبّارٍ عَنيدٍ وذي سَطوَةٍ عَلَى الضَّعَفَةِ شَديدٍ ، مُطاعٍ لا يَعرِفُ المُبدِئَ المُعيدَ ، فَيا عَجَبًا ومالي ( لا ) أعجَبُ والأَرضُ مِن غاشٍّ غَشومٍ ، ومُتَصَدِّقٍ ظَلومٍ ، وعامِلٍ عَلَى المُؤمِنينَ بِهِم غَيرُ رَحيمٍ ! فَاللّهُ الحاكِمُ فيما فيهِ تَنازَعنا ، والقاضي بِحُكمِهِ فيما شَجَرَ بَينَنا !
اللّهُمَّ إنَّكَ تَعلَمُ أنَّهُ لَم يَكُن ما كانَ مِنّا تَنافُسًا في سُلطانٍ ، ولاَ التِماسًا مِن فُضولِ الحُطامِ ، ولكِن لِنُرِيَ المَعالِمَ مِن دينِكَ ، ونُظهِرَ الإِصلاحَ في بِلادِكَ ، ويَأمَنَ المَظلومونَ مِن عِبادِكَ ، ويُعمَلَ بِفَرائِضِكَ وسُنَنِكَ وأحكامِكَ ، فَإِن لَم تَنصُرونا وتُنصِفونا قَوِيَ الظَّلَمَةُ عَلَيكُم ، وعَمِلوا في إطفاءِ نورِ نَبِيِّكُم . وحَسبُنَا اللّهُ وعَلَيهِ تَوَكَّلنا وإلَيهِ أنَبنا وإلَيهِ المَصيرُ ۶ .

1.المائدة : ۶۳ .

2.المائدة : ۷۸ و ۷۹ .

3.المائدة : ۴۴ .

4.التوبة : ۷۱ .

5.الخول : حشم الرجل وأتباعه ، واحدهم خائل (النهاية : ۲ / ۸۸) .

6.تحف العقول : ۲۳۷ ـ ۲۳۹ .

  • نام منبع :
    علم و حكمت جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 33519
صفحه از 721
پرینت  ارسال به