497
علم و حكمت جلد دوّم

بر تو القا مى كنيم» ۱ ، دانش سراسر گرانسنگ است» ۲ .
همچنين از قاسم بن محمد بن ابى بكر ۳ كه از نظر علم و فقاهت وى ميان مسلمانان متفق عليه بود از مطلبى مورد سؤال قرار گرفت و پاسخ داد : آن را درست [و نيك ]نمى دانم . پرسشگر گفت من به سوى تو آمده ام و غير تو ديگرى را نمى شناسم . قاسم پاسخ داد : نگاه به ريش دراز و فراوانى مردم پيرامون من مكن . به خدا سوگند كه نيك و درست (پاسخ تو را) نمى دانم . در اين هنگام شيخى از خاندان قريش كه در كنار وى نشسته بود گفت : اى برادر زاده! همواره اين گونه باش . به خدا سوگند مجلسى بزرگوارتر از مجلس امروز تو نديدم ، پس قاسم گفت : به خدا اگر زبانم را ببرند بيشتر دوست دارم تا آنكه درباره چيزى كه علم به آن ندارم سخن بگوي ۴ .
همچنين از محمد بن شرفشاه استر آبادى، استاد مدرسه شهيد در ماردين ، (متوفى ۷۱۵ ه) روايت شده است كه روزى زنى به خانه او داخل شد و از چيزهاى دشوارى درباره حيض سؤال كرد . وى در جواب عاجز ماند . زن گفت : دنباله دستارت تا وسط كمرت مى رسد و از جواب زنى عاجزى؟ او جواب داد : خاله جان اگر من از هر مساله اى كه از آن پرسيده مى شدم آگاه مى بودم ، دستارم به شاخ گاو [ فلكى ]مى رسيد ۵ » ۶ .

1.مزّمّل : ۵ .

2.أعلام الموقّعين : ۴ / ۲۷۷ ، صفة الفتوى : ۸ ، أدب المفتي والمستفتي : ۱ / ۱۳ و ۱۴ .

3.او يكى از هفت فقيه بزرگ مدينه بود، ر . ك : وفَفيات الأعيان : ۴ / ۵۹ .

4.م جامع بيان العلم : ۲ / ۶۶ ، أعلام الموقّعين : ۴ / ۲۷۸ و ۲۷۹ ، صفة الفتوى : ۷ و ۸ ، أدب المفتي والمستفتي : ۱ / ۱۱ .

5.طبقات الشافعيّة : ۹ / ۴۰۸ / ۱۳۴۷ ، روضات الجنّات : ۳ / ۹۶ .

6.منية المريد : ۲۸۵ و ۲۸۶ .


علم و حكمت جلد دوّم
496

متّصف به فساد نيّت و كج روشى مى شود . پيامبر صلى الله عليه و آلهمى فرمايد : «گرسنه سير نما ، مانند كسى است كه جامه باطل بر خود پوشيده است ۱
» .
خداوند تعالى در داستان موسى و خضر عليهماالسلام به دانشمندان درس ادب داده است ، بويژه آنجا كه موسى عليه السلام دانش را به خداى متعال احاله نداد . آنجا كه از وى پرسيده شده آيا كسى از تو داناتر پيدا مى شود؟ ۲ و نيز در آيات اشاره كننده به تواضع موسى ۳ و عظمت خضر ۴ .
شهيد ثانى در جايى ديگر مى گويد : «۴۸ مسأله از مالك بن انس سؤال شد . وى در ۳۲ مسأله از آنها گفت «نمى دانم» ۵ . در روايت ديگرى آمده كه وى در پنجاه مسأله مورد پرسش قرار گرفت و حتى به يكى از آنها نيز پاسخ نگفت ۶ و همواره مى گفت : هر كس از مسأله اى پرسيده مى شود ، شايسته است كه پيش از پاسخ دادن خود را به بهشت و جهنم عرضه كند و ببيند آيا راه رهايى دارد؟ آن گاه به پاسخ بپردازد ۷ .
روزى وى از مسأله اى مورد سؤال قرار گرفت و گفت : «نمى دانم» . به او گفتند : اين مسأله آسانى است . وى به خشم درآمد و گفت : هيچ چيز در دانش سبك به شمار نمى رود . آيا سخن خداى تعالى را نشنيده ايد كه فرمود : «ما سخنى گرانسنگ

1.سنن أبي داود : ۴ / ۳۰۰ / ۴۹۹۷ .

2.صحيح البخاري : ۱ / ۴۰ / ۷۴ ، مسند ابن حنبل : ۸ / ۱۲ / ۲۱۱۶۷ ، صحيح مسلم : ۴ / ۱۸۴۷ ـ ۱۸۵۳ ؛ تفسير عيّاشى: ۲ / ۳۳۴، خلاصه داستان اين است كه مردى نزد موسى عليه السلام آمد و پرسيد: آيا كسى داناتر از خود را مى شناسى ؟ موسى گفت: نه. پس خداوند به موسى وحى كرد: عبد ما خضر از تو داناتر است. از اين رو موسى در طلب او روانه شد.

3.كهف : ۶۵ ـ ۸۲ .

4.منية المريد : ۲۱۵ ـ ۲۱۸ .

5.أدب المفتي والمستفتي : ۱ / ۱۳ ، صفة الفتوى : ۸ ، إحياء علوم الدين : ۱ / ۲۴ .

6.صفة الفتوى : ۸ ، أدب المفتي والمستفتي : ۱ / ۱۳ .

7.أعلام الموقّعين : ۴/۲۷۷ ، صفة الفتوى : ۸ ، أدب المفتي والمستفتي : ۱/۱۳ .

  • نام منبع :
    علم و حكمت جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 33580
صفحه از 721
پرینت  ارسال به