۱۷. امام رضا عليه السلام - از پدرانش عليهم السلام از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله - : فراگيرى دانش، وظيفه هر مسلمانى است. پس دانش را در جايگاه‏هاى آن بجوييد و آن را از اهلش فرا گيريد؛ چرا كه آموختن دانش براى خدا، كار نيك است و كوشش [براى فراگيرىِ ]آن، عبادت و گفتگو در باره آن، تسبيح و به كار بستنش، جهاد و آموختنش به كسى كه آن را نمى‏داند، صدقه و بخشيدن آن به اهلش، مايه نزديكى به خداى بزرگ است ؛ زيرا دانش، وسيله شناختِ حلال و حرام و مناره‏هاى راه‏هاى بهشت است، و مونس در بى‏كسى، و يار در غربت و تنهايى، و هم‏سخن در خلوت، و راه‏نما در خوشى و ناخوشى، و سلاح در برابر دشمنان و مايه آراستگى در نزد دوستان است .
خداوند، مردمانى را به سبب دانش، بالا مى‏برَد و آنان را در خوبى‏ها ، پيشوا قرار مى‏دهد، به طورى كه آثارشان اقتباس مى‏شود و از كردارشان ، تقليد مى‏گردد و به آرايشان ، مراجعه مى‏شود. فرشتگان به دوستى آنان، راغب مى‏شوند و با بال‏هايشان ، آنها را نوازش مى‏دهند و در نمازشان ، برايشان طلب بركت مى‏كنند. هر تَر و خشكى براى آنها آمرزش مى‏طلبد، حتّى ماهيان و خزندگان دريا و درندگان و چرندگان بيابان.
دانش، مايه حيات دل‏ها در برابر نادانى، و روشنايى ديدگان در برابر تاريكى، و نيروى بدن‏ها در برابر ناتوانى است و بنده را به جايگاه خوبان و مجالس نيكان و درجات بلند در دنيا و آخرت مى‏رسانَد. سخن گفتن در باره آن، هم‏سنگ روزه گرفتن است و مباحثه آن، برابر با شب زنده دارى است . با دانش است كه پروردگار، فرمان‏بُردارى و بندگى مى‏شود و با دانش است كه صِله اَرحام به جا آورده مى‏شود و حلال از حرام ، شناخته مى‏شود. دانش، پيشواى كردار است و كردار، پيرو آن. به نيك‏بختان عطا مى‏شود و تيره‏بختان، از آن، محروم مى‏شوند. پس خوشا به حال كسى كه خداوند، او را از بهره‏اش از دانش محروم نسازد!

۱۷. الإمام الرضا عن آبائه عليهم السلام عن رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : طَلَبُ العِلمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ ، فَاطلُبوا العِلمَ في مَظانِّهِ ^۱ ، وَاقتَبِسوهُ مِن أهلِهِ ؛ فَإِنَّ تَعَلُّمَهُ للَّهِ‏ِ حَسَنَةٌ ، وطَلَبَهُ عِبادَةٌ ، وَالمُذاكَرَةَ فيهِ تَسبيحٌ ، وَالعَمَلَ بِهِ جِهادٌ ، وتَعليمَهُ مَن لا يَعلَمُهُ صَدَقَةٌ ، وبَذلَهُ لِأهلِهِ قُربَةٌ إلَى اللَّهِ تَعالى ؛ لِأنَّهُ مَعالِمُ الحَلالِ والحَرامِ ، وَمنارُ سُبُلِ الجَنَّةِ ، وَالمُؤنِسُ فِي الوَحشَةِ ، وَالصّاحِبُ فِي الغُربَةِ وَالوَحدَةِ ، والمُحَدِّثُ فِي الخَلوَةِ ، وَالدَّليلُ فِي السَّرّاءِ وَالضَّرّاءِ ، وَالسِّلاحُ عَلَى الأَعداءِ ، وَالزَّينُ عِندَ الأخِلّاءِ .
يَرفَعُ اللَّهُ بِهِ أقواماً ؛ فَيَجعَلُهُم فِي الخَيرِ قادَةً تُقتَبَسُ آثارُهُم ، ويُهتَدى‏ بِفِعالِهِم ، ويُنتَهى‏ إلى آرائِهِم . تَرغَبُ المَلائِكَةُ في خُلَّتِهِم ، وبِأَجنِحَتِها تَمَسُّهُم ، وفي صَلاتِها تُبارِكُ عَلَيهِم . يَستَغفِرُ لَهُم كُلُّ رَطبٍ ويابِسٍ ؛ حَتّى حيتانُ البَحرِ وهَوامُّهُ ، وسِباعُ البَرِّ وأنعامُهُ .
إنَّ العِلمَ حَياةُ القُلوبِ مِنَ الجَهلِ ، وضياءُ الأَبصارِ مِنَ الظُّلمَةِ ، وقُوَّةُ الأَبدانِ مِنَ الضَّعفِ ، يَبلُغُ بِالعَبدِ مَنازِلَ الأَخيارِ ، ومَجالِسَ الأَبرارِ ، وَالدَّرَجاتِ العُلى فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ . اَلذِّكرُ فيهِ يَعدِلُ بِالصّيامِ ، ومُدارَسَتُهُ بِالقيامِ . بِهِ يُطاعُ الرَّبُّ ويُعبَدُ ، وبِهِ توصَلُ الأَرحامُ ، ويُعرَفُ الحَلالُ مِنَ الحَرامِ .
اَلعِلمُ إمامُ العَمَلِ وَالعَمَلُ تابِعُهُ ؛ يُلهَمُ بِهِ السُّعَداءُ ، ويُحرَمُهُ الأَشقياءُ ، فَطوبى لِمَن لَم يَحرِمهُ اللَّهُ مِنهُ حَظَّهُ!^۲