255
الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی

تقویت‌هایی که دریافت می‌کنند، تابعی از رفتارها یا ویژگی‌های خود آنها است. تحقیقات نشان داده است که آنان کمتر تحت تأثیر تحریک از سوی دیگران قرار دارند و ارزش والاتری برای مهارت‌ها و پیشرفت‌های شخصی خود قائل‌اند و در خصوص نشانه‌های محیطی که می‌توانند برای هدایت رفتار خود به کار برند، هوشیارترند. همچنین، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد دارای مرکز کنترل درونی نسبت به افراد دارای مرکز کنترل بیرونی، از بهداشت روانی بهتری برخوردارند (شولتز،۱ ۱۳۸۳).

البته تحقیقات مربوط به توان تأخیر ارضا عمدتاً با افرادی (کودکان) مرتبط بوده است که از الگوی رشدی ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند و در آن الگو تربیت شده‌اند (استریکلند، ۲۰۰۰). به عبارت دیگر، توانمندی تأخیر ارضا که مبتنی بر رشد مرکز درونی کنترل است، خارج از چارچوب تربیت شکل نمی‌گیرد و استعدادی است که با پرورش شکوفا می‌شود.

یکی از اعمال تشریع‌شده در ادیان ابراهیمی روزه‌داری است. روزه عبادتی است که در آن، فرد برخلاف اراده و توان خوردن، آشامیدن، ارتباط جنسی و دیگر بهره‌مندی‌ها تصمیم می‌گیرد برای رضایت خدا از این مواهب استفاده نکند. قرآن کریم روزه‌داری را مسیری برای رسیدن به مدیریت خویشتن معرفی می‌کند۲ (بقره: ۱۸۳)؛ «روزه بر شما مقرر شده است همچنان که بر پیشینیان شما واجب بود. باشد که در پرتو این عبادت بتوانید خویشتندار باشید». اگرچه روزه‌داری امساک از خوردن و آشامیدن و ارتباط جنسی است، طبق بیان حضرت علی علیه السلام در خطبه ۱۹۲ نهج‌البلاغه، نتیجه‌اش آرامشی است که در روح و حتی جسم فرد پدیدار می‌شود۳ (شریف رضی، ۱۴۱۴). چه‌بسا حکمت روزه تمرینی برای کودکان علاوه بر قرارگرفتن در نسیم رحمت عبادت، این باشد که بتوانند آرام‌آرام «اراده بر ترکْ در عین خواستن» را تجربه کنند. به نظر می‌رسد، توان تأخیر در ارضای جنسی ریشه در توان تحمل نخوردن دارد. طبق نظر روان‌شناسان روان‌تحلیلگر، فعالیت شهوت، از خوردن و

1.. Schultz, D. P.

2.. (یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ).

3.. «ما حَرَسَ اللّهُ عِبادَهُ المؤمنینَ بالصَّلَواتِ والزَکواتِ، و مُجاهَدَةِ الصِّیامِ فی الأیامِ المَفروضاتِ؛ تَسکینا لأطرافِهِم، و تَخشِیعا لأبصارِهِم، و تَذلِیلًا لِنُفوسِهِم، و تَخفِیضا (تَخضِیعا) لِقُلوبِهِم».


الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
254

رفتار اخلاقی با رمزهای اخلاقی درونی‌شده هدایت می‌شود. اخلاق در این دوره، بر اساس اصولی جهانی و برتر از قراردادهای اجتماعی است. رفتار اخلاقی بستگی به رضایت و اجازه یا جلوگیری و نهی دیگران ندارد و مستقل از قدرت گروه‌هایی است که از آن حمایت می‌کنند (کدیور، ۱۳۸۶).

اما در فرآیند هویت‌یابی، باز دو منبع در شکل‌گیری هویت تأثیر دارد که خودْ ریشه در همان جایگاه والدینی دارد: تأیید یا تکذیب همانندسازی‌های کودکی توسط نوجوان و دوم، موقعیت‌های تاریخی و اجتماعی که پیروی از معیارهای خاصی را ترغیب می‌کنند (فیست و فیست، ۱۳۸۶). منبع دوم هویت‌یابی، به‌شدت به سبک والدینی وابسته است. سبک والدینی در تربیت، می‌تواند ترکیب صفات کودک را بر اساس سه انگیزه اساسی علاقه، ترس و امید، در سازه‌ای روان‌شناختی مانند اطاعت‌پذیری شکل دهد. در صورتی که شخص همانندسازی‌های دوران کودکی خویش را با والدین تأیید و از این مسیر کسب هویت کند، پذیرش مرجعیت قانون را بر اساس تبعیت از والدین خویش کسب کرده است.

۴ ـ ۲. تأخیر ارضا

تحقیقات نشان داده است توانمندی تأخیر ارضا می‌تواند نتایج مثبتی را برای کودکان پیش‌بینی کند. محققان دریافته‌اند کودکان چهارساله‌ای که در تأخیر ارضا قوی‌ترند، در سنین بالاتر و نوجوانی استقلال و شایستگی بیشتری دارند (شودا،۱ میشل۲ و پیک،۳ ۱۹۹۰). افرادی که در به تأخیر انداختن کامرواسازی موفق‌ترند آنهایی هستند که نوعی مرکز درونی کنترل۴ دارند. مرکز درونی کنترل ناشی از اعتقادی عمیق به این نکته است که فعالیت و تلاش خودمان می‌تواند پدیده‌ها و اتفاقات را تغییر دهد (استریکلند، ۲۰۰۰). طبق نظر جولیان راتر،۵ افرادی که دارای متغیر شخصیتی موسوم به مرکز کنترل درونی هستند، معتقدند

1.. Mischel, W.

2.. Shoda, Y.

3.. Peake, P. K.

4.. internal locus of control

5.. Rotter, Julian B.

  • نام منبع :
    الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي عباسي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31767
صفحه از 298
پرینت  ارسال به