ازدواج، بیشتر شده و افراد در مدت طولانی‌تری با مسائل جنسی دست و پنجه نرم می‌کنند. همچنین، دردسرهایی که ممکن است در این دوره گریبان‌گیر شود، به بعد از ازدواج نیز سرایت می‌کند و زندگی پس از ازدواج را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به هر حال، امید است مطالب این اثر، راه‌گشایی برای حل مسائل و مشکلات جنسی نوجوانان و جوانان نیز باشد.

ضرورت و اهمیت پژوهش

زندگی جنسی انسان در سه دوره عمده تحول می‌یابد: ۱. از تولد تا قبل از بلوغ؛ ۲. دوران بلوغ تا زمان ازدواج؛ ۳. ازدواج تا پایان عمر (آقامحمدیان و حسینی، ۱۳۸۶). افراد در تمامی مراحل رشد خود، کم و بیش میل جنسی را درک می‌کنند، به رفتارهای جنسی فکر می‌کنند و به هر شکل، عکس‌العمل نشان می‌دهند؛ خواه فعالیت جنسی آنها با دیگری باشد یا با خودشان، یا در ظاهر اصلاً فعالیتی نداشته باشند (پانتون،^۱ ۲۰۰۰: ۲). از سوی دیگر، حکمت اولیه غریزه جنسی و فعالیت آن ازدواج و تولید نسل است، اما با نگاهی ساده متوجه می‌شویم که معمولاً افراد با قرارگرفتن در دوره بلوغ، به فکر ازدواج نمی‌افتند و این‌گونه نیست که بخشی از میل فوران‌کرده جنسی در ازدواج کاهش پیدا کند. این موضوع به سبک زندگی مردم ارتباط دارد که برای تشکیل خانواده چیزهایی مانند آمادگی بیشتر عقلی‌عاطفی، ‌اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی، شغلی و پختگی را لازم می‌دانند. نوجوان از نظر جسمی و جنسی به بلوغ رسیده است اما امکان ارضای میل جنسی را از مسیر صحیح آن (ازدواج) ندارد. بنابراین، مسئله مدیریت میل جنسی در دوران بلوغ تا ازدواج، حساسیت ویژه‌ای دارد.

میل جنسی مانند برخی استعدادهای دیگر انسان، دارای دوره‌های طلوع، اوج و فعالیت است که در موعد مناسب خود باید فعال شود. نمی‌توان بدون در نظر گرفتن اینها، لذت جنسی را در هر مقطع و دوره‌ای تجویز کرد و سپس نگران سلامت نوجوانان بود. امروزه در کشورهایی مانند امریکا تقریباً چنین نیست که کودکان و نوجوانان لذت جنسی داشته باشند و در عین حال از زندگی سالمی هم برخوردار باشند (لوین، ۲۰۰۲: ۲۲۵). به نظر می‌رسد دلیل

۴. این خویشتنداری خارج از توان آدمی نیست؛ چراکه خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند؛ هر کس آنچه کار خوب انجام داده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است (بقره: ۲۸۶). به‌علاوه، خویشتنداری جنسی، ممکن و تحقق‌پذیر است وگرنه بدان توصیه نمی‌شد و پیشوایان دین برای آن راهکار نمی‌دادند (نک.: طبرسی، ۱۴۱۲: ۱۹۷).

بر این اساس، راهبرد خویشتنداری جنسی نیز دو گستره عمده فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد:‌

۱. تقویت توانمندی روان‌شناختیِ خویشتنداری جنسی که مقاومت در برابر وسوسه، توان تأخیر ارضا، بازداری رفتاری و تاب‌آوری در سختی‌های خویشتنداری را شامل می‌شود؛

۲. تنظیم اجتماعی رفتار جنسی که به کنترل زمینه‌های پرخطرِ تماس و تحریک جنسی ارتباط دارد.

اهمیت زندگی سالم جنسی، ضرورت مدل چندبعدی را برای مدیریت رفتار جنسی ایجاب می‌کند، به گونه‌ای که ارضای سالم نیاز جنسی را به عنوان یک اصل بپذیرد، در سرکوب نیازهای جنسی متمرکز نباشد، سبک زندگی تسهیلگر برای زندگی سالم جنسی را مد نظر قرار دهد و برای سطوح سنی مختلف برنامه داشته باشد. به‌علاوه، این مدل بتواند از ظرفیت التزام دینی استفاده کند. زیرا همان‌گونه که گذشت، التزام دینی در این باره کارآمد است. بنابراین، راهبرد خویشتنداری جنسی از دیدگاه اسلامی دارای دو مؤلفه اصلی «توانمندی خویشتنداری جنسی» و «تنظیم اجتماعی رفتار جنسی» است که می‌تواند ویژگی‌های مذکور را در نظر بگیرد. آنچه در این نوشته پیشِ رو است، درباره این دو مؤلفه تدوین شده است. به این منظور، رویکردهای مختلف موجود و رویکرد برآمده از آموزه‌های اسلامی را درباره تنظیم میل و رفتار جنسی، در سطح فردی و اجتماعی بررسی کرده‌ایم.

در آخر، این نکته را یادآور می‌شویم که مطالب این اثر برای قشر یا سنین خاصی از مردم، مثل کودکان یا نوجوانان نوشته نشده، بلکه کوشیده‌ایم از منظری کلان‌تر به تنظیم رفتار جنسی نگاه کنیم. البته، مسائل جنسی در دوران بلوغ تا ازدواج اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فاصله بین بلوغ تا ازدواج رسمی با افزایش سن