تأخیر ارضا از امیال بی‌درنگ بازداری می‌کنند، در حقیقت خودمهارگری به کار می‌برند. بدون خودمهارگری ممکن است افراد در به تأخیر انداختن کامرواسازی ناتوان باشند. در واقع بدون خودمهارگری، شخص رفتاری را که به آن مایل است انجام می‌دهد (موراون^۱ و بامیستر، ۲۰۰۰). خودمهارگری، انتخاب پاداش بزرگ‌تر متأخر در برابر پاداش کوچک‌تر آنی است (میشل،^۲ ۱۹۸۳، به نقل از: بارکلی،^۳ ۲۰۰۴). هنگامی که افراد خودمهارگری می‌کنند امیال خویش را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که مستلزم توقف ارضای میلی برای رسیدن به هدفی با سودمندی طولانی‌تر است (مک‌کاله،^۴ ۲۰۰۹).

طبق نظر برخی روان‌شناسان، خودمهارگری زیرمجموعه‌ای از خودنظم‌جویی است که در عین حال با بازداری، تعالی و تأخیر در ارضا مرتبط است. همچنان که شهوت به عنوان منبع انرژی، حرکت می‌کند و در نتیجه انسان به انجام‌دادن کاری تحریک می‌شود، برای توقف تحریک‌های نامطلوب، فرآیندی به نام بازداریِ پاسخ^۵ لازم است. این فرآیند شامل «بازداریِ بی‌درنگ در واکنش شدید» به رویدادها است که هدفش ایجاد تأخیر در پاسخ‌دهی به رویداد است. بازداری به واسطه ایجاد تأخیر در پاسخ‌دادن به محرک‌های محیطی، زمینه را برای تفکر و فعالیت هدفمند فرد در موقعیت‌های مختلف فراهم می‌کند (بارکلی، ۲۰۰۴). در این صورت فرد می‌تواند با هدف به دست آوردن لذت یا پاداشی بهتر در زمان دیگر، از لذت یا پاداشی فوری دست بردارد و به‌اصطلاحْ توان خود را در «تأخیرِ کامرواسازی» نشان دهد؛ چراکه این، به سازه‌های بنیادی‌تری مانند خودمهارگری یا بازداری نیاز دارد. از این‌رو تأخیر در کامرواسازی، هدف بازداری قلمداد شده است.

احتمالاً فرآیند بازداری خودْ به وسیله حذف آگاهانه و ارادی میل اتفاق می‌افتد. در

قرآن می‌فرماید: «در حقیقت آنان که اهل تقوایند، وقتی که وسوسه‌ای از جانب شیطان بدیشان برسد، در حالت ذکر وارد شده و به ناگاه بینا می‌شوند»^۱ (اعراف: ۲۰۱). ابوبصیر معنای این آیه را از امام صادق علیه السلام (کلینی، ۱۳۶۲: ۲/۴۳۵) می‌پرسد و حضرت در پاسخ می‌فرمایند: «این حال بنده‌ای است که قصد گناه می‌کند، سپس به حالت ذکر وارد شده و در نتیجه خودداری می‌کند. این معنای سخن او است که «و به ناگاه بینا می‌شوند»».^۲

البته این حالت ذکر است که عملکرد تقوا را به راه می‌اندازد و در نتیجه خودداری اتفاق می‌افتد. حضرت علی علیه السلام (شریف رضی، ۱۴۱۴: ۵۷) می‌فرماید: «کسی که با دیده عبرت به کیفرهایی که بر سر پیشینیان آمده است بنگرد، تقوا او را از فرورفتن در شبهات باز می‌دارد».^۳ در حقیقت نگریستن در کیفر پیشینیان یا عبرت‌آموزی باعث کنش تقوا (خویشتنداری) می‌شود و تقوا نیز فرد را از فرورفتن در هلاکت شبهات باز می‌دارد. ایشان در کلام دیگری می‌فرمایند: «تقوا، زمام است» (همان). تقوا به مانند افسار که مانع می‌شود شتر به لغزش بیفتد برای انسان مهاری است که او را نزد لغزش‌ها باز می‌دارد و حفظ می‌کند (ابن‌ابی‌الحدید، ۱۴۰۴: ۱۰/۱۷۴). بنابراین، می‌توان گفت تقوا خویشتنداری در گرایش و میل است؛ آن گرایش و میلی که انسان را به هلاکت می‌اندازد و چه‌بسا این دسته از امیال با لذت همراه است.

روان‌شناسان در تعریف خودمهارگری مطالب متعددی بیان کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد محور اصلی مفهوم خودمهارگری توانایی فرد در بی‌اعتنایی به پاسخ‌های درونی یا تغییر آنها و همچنین متوقف‌کردن میل رفتاری نامطلوب (همچون تکانه‌ها) و پرهیز از عمل‌کردن بر طبق آنها است (تانجنی،^۴ بامیستر^۵ و بون،^۶ ۲۰۰۴). وقتی افراد از قوانین پیروی می‌کنند یا به منظور