(طبرسی، ۱۳۷۲: ۷/۲۲۰). گاهی پیامبر به برخی جوانان نگاه رحمت و شفقت میکردند و با حالت آرزو میفرمودند ای کاش ازدواج میکردی که با ازدواج پاکدامنی خودت را حفظ، و به دنیا و آخرت خویش کمک میکردی!۱ (کلینی، ۱۴۰۷: ۵/۳۴۰).
۳ ـ ۱ ـ ۳. نقش ازدواج موقت
انعطاف مناسب احکام فقهی، این قابلیت را به اسلام بخشیده است که به تغییرات اجتماعی مربوط به روابط جنسی، به گونه شایستهای پاسخ دهد. برخلاف مسیحیت، سنتی که همواره بر سرکوب میل جنسی در خارج از نهاد خانواده (ازدواج دائم) تأکید کرده، اسلام (در مکتب شیعی) ارضای نیاز جنسی را در نهاد خانواده منحصر نکرده است (بستان، ۱۳۸۳: ۶۹). گاه زمینه برای ازدواج دائم فراهم نیست یا تحول خانواده در جهت جدایی همسران یا فقدان یکی از همسران رقم خورده، یا علل موجه دیگری در بین است. ازدواج موقت در چنین موقعیتهایی میتواند زمینه را برای ارضای نیاز جنسی زن یا مرد فراهم کند؛ بدون اینکه شرایط و مخارج ازدواج دائم در بین باشد.۲
ازدواج موقت از نظر قرآن کریم، حلال شمرده شده است. از امام باقر علیه السلام درباره ازدواج موقت پرسیدند. حضرت پاسخ دادند این موضوعی است که در قرآن کریم (نساء: ۲۴) نازل شده است: «زنانی را که مُتعه کردهاید، مَهرشان را به عنوان دِیْن واجب به آنان بدهید، و بر
1.. «وَإِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و اله نَظَرَ إِلى جُوَيْبِرٍ ذَاتَ يَوْمٍ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ لَهُ وَرِقَّةٍ عَلَيْهِ، فَقَالَ لَهُ: يَا جُوَيْبِرُ، لَوْ تَزَوَّجْتَ امْرَأَةً فَعَفَفْتَ بِهَا فَرْجَكَ، وَأَعَانَتْكَ عَلى دُنْيَاكَ وَآخِرَتِكَ».
2.. نکاح متعه نکاحی است که در آن شرط مدّت شود و چون ازدواج دائمی و همیشگی نیست قهراً احکامش با نکاح دائم تفاوت دارد. مثلاً در نکاح دائمی زن نفقهخور مرد میشود و مخارج خوراک و پوشاک و مسکن او با شوهر است و هر دو از یکدیگر ارث میبرند و پارهای امور بدون إذن شوهر برای زن جائز یا صحیح نیست، و از این نوع تفاوتها که به ذکر آن در این مختصر نیازی نیست، و در نکاح موقّت زن نفقهخور شوهر نیست. مخارجش به عهده خود او است. چون نظر آن ندارند که خانوادهای تشکیل دهند و چون نظر انتفاع و لذّت جنسی بردن از یکدیگر مقصود بالأصاله است. لذا فقط زن اجرتی را که قرار کرده از شوهر میستاند و بس؛ و به نظر میرسد این حکم برای کسانی است که قدرت ازدواج دائم ندارند و ممکن است به ارتکاب اعمال منافی عفّت دست یازند. شارع برای جلوگیری از این فساد ازدواج موقّت را تجویز فرموده تا به بهانه نداشتن قدرت مالی کسانی خود را آلوده زشتکاری و عمل خلاف قانون نکنند، و این یکی از روشنبینیهای اسلام است (صدوق، ۱۳۶۷: ۵/۱۱۴).