117
الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی

شما گناهی نیست که پس از [تعیین مهریه] مقرّر، با یکدیگر توافق کنید [که مدت عقد یا مهریه را کم یا زیاد کنید]؛ مسلماً خداوند دانای حکیم است»۱ (عاملی، ۱۴۰۹: ۲۱/۵).

بنابراین، اصل ازدواج موقت را شرع مقدس اسلام پذیرفته و در مکتب تشیع بدان عمل می‌شود. اما ازدواج موقت مانند هر حلال دیگری حدود و شرایطی دارد. همچنان که خوردن و نوشیدن حلال در صورت اسراف و تبذیر منفور شده و آلوده به مفسده می‌شود، افراط فردی و اجتماعی در هر امر حلال از جمله ازدواج موقت، مفسده به دنبال خواهد داشت. از این‌رو معصومان علیه السلام درباره این امر حلال هشدارهایی داده‌اند. مثلاً در روایتی نقل شده است که روزی علی بن یقطین از امام موسی بن جعفر علیه السلام درباره ازدواج موقت چیزی پرسید. حضرت همراه با استفهام توبیخی فرمود: «ازدواج موقت چه ارتباطی به تو دارد؟ تو که از سوی خدا از ازدواج موقت بی‌نیاز هستی»۲ (کلینی، ۱۴۰۷: ۵/۴۵۲)؛ یعنی، ازدواج کرده‌ای و خانواده داری!

گاه دلیل ائمه علیه السلام بر منع از ازدواج موقت، در غیر از نیاز و ضرورت، مربوط به پیامدهای اجتماعی منفی ازدواج موقت بوده است. مثلاً به این دلیل که مردم او را در موقعیتی می‌بینند که آن موقعیت در نظرشان قبیح است و همین موجب ضرر و زیان اجتماعی برای او است۳ (همان). بنابراین، نمی‌توانیم این حلال را که حرام نبوده و نیست، بدون در نظر گرفتن موقعیت افراد، به هر کسی توصیه کنیم. افزایش آمار ازدواج موقت زمانی می‌تواند مایه خرسندی جامعه شود که در شرایط کارآمد خود اتفاق بیفتد، وگرنه در صورتی که ازدواج موقت در بین مردان متأهل فراگیر شود و موجب کاهش رضایت عاطفی و جنسی همسرانشان و ضعف

1.. « مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ‏ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام عَنِ‏ الْمُتْعَةِ فَقَالَ‏ نَزَلَتْ‏ فِي الْقُرْآنِ‏ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ».

2.. « عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى علیه السلام عَنِ الْمُتْعَةِ؟ فَقَالَ: «وَمَا أَنْتَ وَذَاكَ؛ فَقَدْ أَغْنَاكَ اللّهُ عَنْهَا؟». قُلْتُ: إِنَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أَعْلَمَهَا. فَقَالَ: «هِيَ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ علیه السلام». فَقُلْتُ: نَزِيدُهَا وَتَزْدَادُ ؟ فَقَالَ: «وَهَلْ يَطِيبُهُ إِلَا ذَاكَ».

3.. «عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ، عَنِ ابْنِ سِنَانٍ، عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ علیه السلام يَقُولُ فِي الْمُتْعَةِ: «دَعُوهَا، أَ مَا يَسْتَحْيِي أَحَدُكُمْ أَنْ يُرى فِي مَوْضِعِ الْعَوْرَةِ، فَيُحْمَلَ ذلِكَ عَلى صَالِحِي إِخْوَانِهِ وَأَصْحَابِهِ».


الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
116

(طبرسی، ۱۳۷۲: ۷/۲۲۰). گاهی پیامبر به برخی جوانان نگاه رحمت و شفقت می‌کردند و با حالت آرزو می‌فرمودند ‌ای کاش ازدواج می‌کردی که با ازدواج پاکدامنی خودت را حفظ، و به دنیا و آخرت خویش کمک می‌کردی!۱ (کلینی، ۱۴۰۷: ۵/۳۴۰).

۳ ـ ۱ ـ ۳. نقش ازدواج موقت

انعطاف مناسب احکام فقهی، این قابلیت را به اسلام بخشیده است که به تغییرات اجتماعی مربوط به روابط جنسی، به گونه شایسته‌ای پاسخ دهد. برخلاف مسیحیت، سنتی که همواره بر سرکوب میل جنسی در خارج از نهاد خانواده (ازدواج دائم) تأکید کرده، اسلام (در مکتب شیعی) ارضای نیاز جنسی را در نهاد خانواده منحصر نکرده است (بستان، ۱۳۸۳: ۶۹). گاه زمینه برای ازدواج دائم فراهم نیست یا تحول خانواده در جهت جدایی همسران یا فقدان یکی از همسران رقم خورده، یا علل موجه دیگری در بین است. ازدواج موقت در چنین موقعیت‌هایی می‌تواند زمینه را برای ارضای نیاز جنسی زن یا مرد فراهم کند؛ بدون اینکه شرایط و مخارج ازدواج دائم در بین باشد.۲

ازدواج موقت از نظر قرآن کریم، حلال شمرده شده است. از امام باقر علیه السلام درباره ازدواج موقت پرسیدند. حضرت پاسخ دادند این موضوعی است که در قرآن کریم (نساء: ۲۴) نازل شده است: «زنانی را که مُتعه کرده‌اید، مَهرشان را به عنوان دِیْن واجب به آنان بدهید، و بر

1.. «وَإِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و اله نَظَرَ إِلى جُوَيْبِرٍ ذَاتَ يَوْمٍ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ لَهُ وَرِقَّةٍ عَلَيْهِ، فَقَالَ لَهُ: يَا جُوَيْبِرُ، لَوْ تَزَوَّجْتَ امْرَأَةً فَعَفَفْتَ بِهَا فَرْجَكَ، وَأَعَانَتْكَ عَلى دُنْيَاكَ وَآخِرَتِكَ».

2.. نکاح متعه نکاحی است که در آن شرط مدّت شود و چون ازدواج دائمی و همیشگی نیست قهراً احکامش با نکاح دائم تفاوت دارد. مثلاً در نکاح دائمی زن نفقه‌خور مرد می‌شود و مخارج خوراک و پوشاک و مسکن او با شوهر است و هر دو از یکدیگر ارث می‌برند و پاره‌ای امور بدون إذن شوهر برای زن جائز یا صحیح نیست، و از این نوع تفاوت‌ها که به ذکر آن در این مختصر نیازی نیست، و در نکاح موقّت زن نفقه‌خور شوهر نیست. مخارجش به عهده خود او است. چون نظر آن ندارند که خانواده‌ای تشکیل دهند و چون نظر انتفاع و لذّت جنسی بردن از یکدیگر مقصود بالأصاله است. لذا فقط زن اجرتی را که قرار کرده از شوهر می‌ستاند و بس؛ و به نظر می‌رسد این حکم برای کسانی است که قدرت ازدواج دائم ندارند و ممکن است به ارتکاب اعمال منافی عفّت دست یازند. شارع برای جلوگیری از این فساد ازدواج موقّت را تجویز فرموده تا به بهانه نداشتن قدرت مالی کسانی خود را آلوده زشت‌کاری و عمل خلاف قانون نکنند، و این یکی از روشن‌بینی‌های اسلام است (صدوق، ۱۳۶۷: ۵/۱۱۴).

  • نام منبع :
    الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي عباسي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31694
صفحه از 298
پرینت  ارسال به