115
الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی

مربوط می‌شود. هنجارهای خانواده به همسران اجازه نمی‌دهد نیازهای جنسی خود را خارج از چارچوب خانواده تأمین کنند. به نظر می‌رسد عملی‌شدن این هنجار ناشی از حضور اعضای خانواده و نظارت آنها بر رفتار یکدیگر است. این کارکرد وابسته به فرهنگ خاصی نیست و در جوامع غیراسلامی نیز دیده می‌شود.

مجموعه کارکردهای جنسی خانواده، کاهش برانگیختگی جنسی و کنترل بیرونی بر رفتاری‌های جنسی تبیین روشنی بر این است که آموزه‌های اسلامی عفت‌ورزی را هدف ازدواج می‌دانند. طبق بیان پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله خداوند حقی بر خود می‌داند کسی را که برای عفت‌ورزی ازدواج می‌کند یاری رساند۱ (متقی هندی، ۱۴۰۹: ۳/۴۱۶). گاهی نیز ازدواج مایه عفت‌ورزی معرفی شده است. زید بن ثابت می‌گوید رسول خدا صلی الله علیه و اله به من فرمود: «ای زید همسر گرفته‌ای؟ گفتم: نه! فرمود: زن بگیر تا عفتی که داری محفوظ نگه داری»۲ (صدوق، ۱۳۶۲: ۱/۳۱۶). در نهایت، به واسطه کارکردهایی که ازدواج و تشکیل خانواده دارد، چشم را باحیا و دامن را پاک نگه می‌دارد (طبرسی، ۱۴۱۲: ۱۹۷)، و در هر امتی از هر دین و آیینی، مایه خویشتنداری از زنا و فحشا معرفی شده است۳ (کلینی، ۱۴۰۷: ۲/۳۲۴).

جوامعی که امروزه از برهنگی و جرم‌های مرتبط با غریزه جنسی در التهاب‌اند، راهی بهتر و مفیدتر از ترویج ازدواج و تحکیم نظام خانواده ندارند. همچنین، والدینی که فرزندانشان به سن ازدواج رسیده‌اند، اگر دغدغه زندگی پاک آنها را دارند نباید در ازدواجشان تعلل کنند. منطقی نیست که تأخیر ازدواج جوانان را به گردن مشکلات اقتصادی بیندازیم و با همین بهانه روز و شب را در کنار فرزندان ازدواج‌نکرده بگذرانیم. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله فرمود کسی که فرزندی آماده برای ازدواج داشته باشد، مادام که ازدواج نکرده و زمینه ازدواجش را فراهم نکند، گناه [مرتبط با ازدواج‌نکردن] فرزند به عهده هر دوی آنها است۴

1.. « ثَلاثَةٌ حَقٌ عَلَى اللّهِ عَونُهُم: ...، وَالنّاكِحُ الَّذي يُريدُ العَفافَ. (۱)».

2.. « عن زيد بن ثابت: قالَ لي رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و اله: يا زَيدُ تَزَوَّجتَ ؟ قالَ: قُلتُ: لا، قالَ: تَزَوَّج تَستَعِفَّ مَعَ عِفَّتِكَ».

3.. «الإمام الصادق علیه السلام: إِنَّ لِكُلِّ أُمَّةٍ نِكَاحاً يَحْتَجِزُونَ بِهِ مِنَ الزِّنى».

4.. «مَن أَدرَكَ لَهُ وَلَدٌ وَ عِندَهُ مَا يُزَوِّجهُ فَلَم يُزَوِّجهُ فَأَحدَثَ فَالإِثمُ بَينَهُمَا».


الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
114

یا «حفظ پاکدامنی» ناشی از تربیت‌یافتگی فرد در این زمینه است. نوع دیگر پاکدامنی نیز می‌تواند به کمک ازدواج و همسرگزینی اتفاق بیفتد. البته گاه احصان و حفظ پاکدامنی از سرچشمه دیگری نشئت می‌گیرد؛ و آن عواملی مانند شرافت خانوادگی و کنترل‌هایی است که غیرمستقیم اعضای خانواده یا اجتماع بر رفتار فرد دارند. از این‌رو گفته شده است یا خود فرد، خویشتن را از محرّمات و زشتی‌ها حفظ می‌کند، یا دیگری این کار را در حق او انجام می‌دهد. بنابراین، کسی که خود را با ازدواج از ناپاکی حفظ می‌کند «محصَن» و کسی که خود را با عفت‌ورزی از ناپاکی حفظ می‌کند «محصِن» خوانده می‌شود. اینکه قرآن کریم در برخی آیات، زنان را با اصطلاح «محصَنات» نام می‌برد، ظاهراً به این دلیل است که داشتن همسر و وجود او، همان چیزی است که زنان را از زشتی‌ها مصون می‌دارد۱ (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲: ۲۳۹). به هر حال، بخش مهمی از نقش کنترلی که دیگری در حفظ پاکدامنی فرد انجام می‌دهد در چارچوب خانواده و ازدواج است؛ این یکی از کارکردهای خانواده محسوب می‌شود.

کنترل رفتار، الگویی است که خانواده برای مدیریت رفتار در سه حوزه خاص اتخاذ می‌کند: ۱. موقعیت‌های خطرناک جسمی و محیطی؛ ۲. موقعیت‌هایی که برآورده‌ساختن و ابراز نیازهای روانی‌زیستی را در بر می‌گیرند؛ ۳. موقعیت‌هایی که روابط بین اعضای خانواده و نیز با افراد خارج از چارچوب خانواده را شامل می‌شوند. این کنترل، انضباط اعمال‌شده و استانداردها و انتظارات رفتاری است که همسران در خصوص یکدیگر و همچنین والدین در خصوص فرزندان دارند (ریان۲ و همکاران، ۱۳۹۰). بی‌تردید بخشی از کنترل به ارتباط غیرمعمول (از جمله انواع ارتباط جنسی) اعضای خانواده، به‌ویژه همسران با افراد خارج از خانواده

1.. «والْحَصَانُ فی الجملة: الْمُحْصَنَةُ، إما بعفّتها، أو تزوّجها، أو بمانع من شرفها و حریتها. و یقال: امرأة مُحْصَنٌ و مُحْصِنٌ، فالمُحْصِن یقال: إذا تصوّر حصنها من نفسها، والمُحْصَن یقال إذا تصوّر حصنها من غیرها، و قوله عزّ و جل: (وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ) (النساء: ۲۵)، و بعده: (فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ) (النساء: ۲۵)، و لهذا قیل: الْمُحْصَنَاتُ: المزوّجات، تصوّرا أن زوجها هو الذی أحصنها».

2.. Ryan, C. E.

  • نام منبع :
    الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي عباسي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31858
صفحه از 298
پرینت  ارسال به